Ομιλία της “Επιτροπής αλληλεγγύης στη Χαλκιδική” που διαβάστηκε στα Προπύλαια την Τρίτη 5 Ιουνίου

Επιτροπή αλληλεγγύης στη Χαλκιδική
Συγκέντρωση στα Προπύλαια, Τρίτη 5 Ιουνίου 2012
Εναρκτήρια ομιλία

Αγαπητές φίλες και φίλοι, συναγωνιστές και συναγωνίστριες!

Από μέρους της επιτροπής αλληλεγγύης, σας καλωσορίζουμε στη σημερινή κινητοποίηση, την οποία θέλουμε να ξεκινήσουμε με λίγα λόγια για τον πυρήνα του προβλήματος, που δεν είναι άλλος από τις σχεδιαζόμενες εξορύξεις χρυσού στη Β. Ελλάδα και, ειδικότερα, στη Χαλκιδική.

Το να προσπαθήσουμε να απαριθμήσουμε τους λόγους για τους οποίους μπορεί να βρισκόμαστε σήμερα εδώ είναι, μάλλον, παρακινδυνευμένο. Μπορεί και αχρείαστο, αφού ο καθένας-μία από μας έχει τους δικούς του-της κώδικες αξιών και τις δικές του-της κοινωνικές ή άλλου είδους ευαισθησίες και ερεθίσματα. Θα περιοριστούμε, απλά, σε αυτό που θεωρούμε κοινό τόπο όλων μας, πέρα από τον προφανή λόγο της εκδίκασης της υπόθεσης στο ΣτΕ, την Τετάρτη 5 Ιουνίου: στο ότι, δηλαδή, η δραστηριοποίηση των ίδιων των πολιτών και των συλλογικοτήτων τους είναι αποφασιστικός και αναντικατάστατος παράγοντας για μια θετική έκβαση και στην υπόθεση των εξορύξεων χρυσού στη Χαλκιδική και σε όλα τα άλλα ανοιχτά μέτωπα.

Σε μια περίοδο, στην οποία η προσοχή μεγάλου μέρους της κοινωνίας μας είναι στραμμένη, αποκλειστικά, στις εξελίξεις στην κεντρική πολιτική σκηνή, έχοντας εναποθέσεις τις ελπίδες της σε αυτό ή στο άλλο εκλογικό αποτέλεσμα, είναι νομίζουμε σημαντικό να υπενθυμίζουμε, με πράξεις και όχι με λόγια, την αξία και τη χρησιμότητα της αυτενέργειας της κοινωνίας, των αμεσοδημοκρατικών διαδικασιών και της ύπαρξης και ενίσχυσης μεγάλων κοινωνικών κινημάτων, χωρίς τα οποία καμιά σοβαρή αλλαγή στο πολιτικό σκηνικό, από όποια σκοπιά κι αν τη βλέπει κανείς, δεν θα μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής και δεδομένη.

Θα πρέπει, ωστόσο, να αναγνωρίσουμε ότι, από μόνος του, αυτός ο λόγος δεν είναι αρκετός να εξηγήσει γιατί μια από τις λίγες αντίστοιχες κινητοποιήσεις αυτής της περιόδου στην Αττική έχει σαν αντικείμενο τις εξορύξεις χρυσού στη Χαλκιδική, αν δεν φωτίσουμε και τις ιδιαίτερες πτυχές αυτής της υπόθεσης:

1. Η πρώτη πτυχή συνδέεται με αυτό που έχει καταχωρηθεί στην κοινή συνείδηση της κοινωνίας μας σαν βασικό στοιχείο των πολιτικών του μνημονίου, δηλαδή, τη μαζική και εκτεταμένη εκχώρηση δημόσιας περιουσίας και δημόσιων φυσικών πόρων στο κεφάλαιο και, μάλιστα, κοψοχρονιά. Και συνδέεται δικαίως, αφού οι επενδύσεις χρυσού στη Χαλκιδική υπήρξαν ο προάγγελος αυτής της πολιτικής, με την αρχική παραχώρηση στην TVX gold δυο δεκαετίες πριν, αλλά και η πιο κραυγαλέα από όλες τις περιπτώσεις, και τις σημερινές (Ελληνικό, πρόγραμμα «Ήλιος» κλπ.). Λέμε συνειδητά η πιο κραυγαλέα, γιατί πρόκειται για μια δραστηριότητα με ελάχιστη κοινωνική χρησιμότητα (σε ότι αφορά στο κύριο προϊόν που παράγεται, δηλαδή το χρυσό), γιατί το τίμημα της παραχώρησης ήταν ευτελές και γιατί τα προσδοκώμενα οφέλη των επενδυτών είναι τεράστια. Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ορισμένα ποσά, που χαρακτηρίζουν τη δεύτερη φάση της παραχώρησης, στις αρχές του 2004, στον όμιλο Μπόμπολα και τους κατά καιρούς Καναδούς συνεταίρους του: η παραχώρηση της μεταλλευτικής εκμετάλλευσης έγινε για 11.000.000 €, έξι μήνες μετά η αγοραία αξία τους υπολογίστηκε σε 408.000.000 €, σήμερα εκτιμάται σε πάνω από 2 δις €, η αξία του απολήψιμου χρυσού και του αργύρου προσεγγίζει τα 15 δις €, ενώ τα προσδοκώμενα κέρδη υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσουν τα 7 δις €.
2. Η δεύτερη πτυχή συνδέεται με τη γάγγραινα της οργανικής διαπλοκής του κράτους και της εξουσίας με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, που στην προκειμένη περίπτωση εκφράζεται: με τη μόνιμη εμπλοκή του ομίλου Μπόμπολα σε κάθε οικονομική δραστηριότητα μεγάλης κλίμακας, με το σκανδαλώδη τρόπο παραχώρησης, που έμεινε στην ιστορία σαν ο νόμος Πάχτα, με τις εγκρίσεις διάτρητων περιβαλλοντικών μελετών, σε συνθήκες μη διαλόγου με την τοπική κοινωνία και αγνοώντας προκλητικά τον τεκμηριωμένο επιστημονικό αντίλογο, και, τέλος, με την προσπάθεια ελέγχου και χειραγώγησης της τοπικής κοινωνίας, μέσω των θλιβερών ενεργούμενών τους, που νέμονται θώκους, όπως ο θλιβερός Πάχτας στο δήμο Αριστοτέλη.
3. Η τρίτη πτυχή συνδέεται με το μέγεθος της περιβαλλοντικής και οικονομικής καταστροφής που προδιαγράφεται. Δεν είναι της ώρας μια αναλυτική παρουσίασή τους. Αρκεί να αναφέρουμε μερικά χαρακτηριστικά στοιχεία:

• 317.000 στρέμματα η έκταση της μεταλλευτικής παραχώρησης, από τα οποία 4.100 στρέμματα η δασική έκταση της άμεσης επέμβασης, δηλαδή της καταστροφής
• επιφανειακή εξόρυξη στις Σκουριές διαμέτρου 2 χλμ. και βάθους 500 μέτρων
• αποστράγγιση της περιοχής εξόρυξης με γεωτρήσεις, που θα φτάνουν τα 100 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, με προφανείς κινδύνους στην υδροδότηση μεγάλου μέρους της Χαλκιδικής και υφαλμύρωσης των νερών
• τεράστια τέλματα χημικής επεξεργασίας, με ορατό τον κίνδυνο χρήσης κυανιούχων ενώσεων και τοξίνωσης των υπόγειων υδροφορέων
• τεράστια κατανάλωση νερού στα εργοστάσια επεξεργασίας
• ανεξέλεγκτη ροή μεγάλης ποσότητας των όξινων απορροών των μεταλλείων
• τεράστιες ποσότητες αέριων ρύπων
• εκατομμύρια τόνοι επικίνδυνων στερεών αποβλήτων
• ρύπανση της θάλασσας από τη διοχέτευση υπολειμμάτων και τη διαδικασία φόρτωσης στερεών και υγρών φορτίων

Κάποιοι τοπικοί μικροπαράγοντες, και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στη Χαλκιδική, νομίζουν ότι τέτοια ζητήματα μπορούν να τα διαχειρίζονται μόνοι τους, με την επίκληση της ψήφου που έλαβαν στις τοπικές ή τις περιφερειακές εκλογές. Από σκοπιμότητα, από άγνοια ή επειδή αυτές είναι οι επιδιώξεις των αφεντικών τους κρύβουν τον οικουμενικό χαρακτήρα που έχει η προστασία του περιβάλλοντος και της ζωής των ανθρώπων, απέναντι στην εκτατική λογική ενός συγκεκριμένου τρόπου ανάπτυξης, που έχει οδηγήσει την ανθρωπότητα στα όριά της και προδιαγράφει στο ορατό μέλλον την εξάντληση των φυσικών αποθεμάτων του πλανήτη. Στην προκειμένη περίπτωση κρύβουν ότι σχεδιάζονται εξορύξεις, στα επόμενα 15-20 χρόνια, της τάξης των 200.000.000 τόνων, όταν από την αρχαιότητα μέχρι τώρα οι εξορύξεις στη Χαλκιδική δεν ξεπερνούν τα 30.000.000 τόνους και, μάλιστα, τα 20.000.000 από αυτές χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1920. Είναι μακριά νυχτωμένοι όσοι πιστεύουν ότι θα αφήσουμε στα χέρια του κάθε Πάχτα το μέλλον της Χαλκιδικής ή, μιλώντας για την Αττική, το μέλλον του Ελληνικού, των ορεινών όγκων της, της Φυλής και της Δυτικής Αττικής.

4. Η τέταρτη πτυχή συνδέεται με το κοινό μοτίβο κάθε τέτοιας εγκληματικής επέμβασης, που δεν είναι άλλο από το πλαστό επιχείρημα των θέσεων εργασίας. Επικαλούνται μια επισφαλή, δηλαδή, προσωρινή και συγκεκριμένου χρονικού ορίζοντα απασχόληση, σε συνθήκες επικινδυνότητας και εργασιακής υπερεκμετάλλευσης ορισμένων εκατοντάδων κατοίκων της περιοχής, κρύβοντας τη συρρίκνωση κάθε άλλης ήπιας οικονομικής – παραγωγικής δραστηριότητας και απώλεια θέσεων εργασίας, που θα είναι μόνιμα παρούσα μετά τη λήξη των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων. Για να επιβεβαιωθεί η ρήση ότι το μέλλον που προδιαγράφεται είναι αυτό των φτωχών ανθρώπων σε ένα κατεστραμμένο περιβάλλον.

5. Υπάρχει και μια πέμπτη πτυχή, που, συνήθως, την αγνοούμε: είναι αυτή της πλήρους διάρρηξης των κοινωνικών σχέσεων και της επικράτησης ενός «ανθρωποφαγικού» κλίματος, χαρακτηριστικό στοιχείο κάθε περιοχής, στην οποία το ρόλο του ρυθμιστή των όρων της κοινωνικής συμβίωσης τον έχουν αναλάβει τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα, που συμπεριφέρονται σαν πάτρωνες. Όποιος-α έχει την παραμικρή αμφιβολία, ας κάνει μια επίσκεψη στις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, ή στην Αντίκυρα της Βοιωτίας (στο φέουδο του ομίλου Μυτιληναίου) ή στη Λάρυμνα (με τη ΛΑΡΚΟ) κλπ. Οι κάτοικοι της Χαλκιδικής έχουν τέτοιες εμπειρίες, από παλιότερους μεγάλους αγώνες, τις οποίες ανανέωσαν πρόσφατα με τη χρησιμοποίηση από την εταιρεία των τωρινών και των μελλοντικών εργαζομένων σε αυτήν, σαν δύναμης καταστολής απέναντι στην αντίσταση των συμπατριωτών τους. Από τη μεριά μας, το ίδιο κάνουν φυσικά και οι κάτοικοι της Χαλκιδικής, αρνούμαστε να γίνουμε μέρος σεναρίων κοινωνικού κανιβαλισμού και εστιάζουμε σταθερά εκεί που βρίσκεται η αιτία του προβλήματος, που δεν άλλη από την απληστία και την ασυδοσία του κεφαλαίου και τις υποστηρικτικές ενέργειες των πολιτικών του εκπροσώπων.

Δεν νομίζουμε ότι χρειάζονται περισσότερα για να διακρίνει κανείς-μία το νήμα που συνδέει τα όσα διαδραματίζονται στη Χαλκιδική με τα όσα συμβαίνουν δίπλα μας: από την εκποίηση του Ελληνικού, μέχρι τα φωτοβολταϊκά της εκκλησίας στην Πεντέλη – από τους αυτοκινητόδρομους στον Υμηττό, μέχρι τη σταδιακή καταβρόχθιση της Πάρνηθας – από την κατασκευή νέων ΧΥΤΑ στο Γραμματικό και την Κερατέα, μέχρι την πλήρως τοξινωμένη Φυλή και τα νέα έργα εργοστάσια διαχείρισης και καύσης απορριμμάτων – από την τερατώδη επέκταση των διυλιστηρίων στην Ελευσίνα, μέχρι την επιδίωξη κατασκευής χώρου επικίνδυνων αποβλήτων στο Μελετάνι – από …, μέχρι εκεί που δεν έχει τέλος.

Γι αυτό και η συγκρότηση της επιτροπής αλληλεγγύης στη Χαλκιδική δεν είναι μια πράξη «αλληλέγγυων από συνήθεια», ούτε γίνεται με όρους τηλεοπτικής έκφρασης συμπάθειας. Αντίθετα, είναι μια συνειδητή επιλογή πολιτών, που μετέχουν ενεργά σε μια σειρά κινηματικές διαδικασίες, να συστρατευτούμε, ουσιαστικά και με έργα, με όλες εκείνες τις πρωτοβουλίες που σηματοδοτούν την ενεργή αντίσταση σε ένα μοντέλο χρεωκοπημένο. Να συνενώσουμε δυνάμεις, μεγαλώνοντας την αποτελεσματικότητά μας και να αναζητήσουμε τις βαθύτερες αιτίες των προβλημάτων και των κοινωνικών αιτιών τους, που μας οδηγούν στις καθημερινές μας δράσεις.

Από αυτή την άποψη, δεν πρόκειται για μια ευκαιριακή πρωτοβουλία, που θα εξαντληθεί στην αυριανή διαμαρτυρία στο ΣτΕ για την απαγόρευση εκτέλεσης εργασιών, ούτε και σε όσες ακολουθήσουν, με αφορμή τη συζήτηση της κύριας προσφυγής. Θα συνεχιστεί, όσο ο αγώνας αυτός συνεχίζεται και μέχρι να οδηγηθεί σε λύση αντίστοιχη των προσδοκιών των κατοίκων και όλων μας. Από την άλλη δεν είναι δεδομένη, όσο δεν στηρίζεται από τη ενεργή συμμετοχή όλων μας, στην οποία σας καλούμε, ώστε να δώσουμε από ακόμα καλύτερη θέση τους αγώνες που μας περιμένουν.

Κλείνουμε, εκφράζοντας, για άλλη μια φορά την υποστήριξή μας στον αγώνα των κατοίκων της Χαλκιδικής και με το σύνθημα, που εκφράζει τόσο απλά και κατανοητά το βαθύτερο περιεχόμενό του: ενάντια στης φύσης τη λεηλασία, αγώνας για τη γη και την ελευθερία.