http://antigoldgreece.wordpress.com/
Από ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΑ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ STOP. Εξαιρετική ανάρτηση!
ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΕΛΙΔΑ FACEBOOK ΜΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΤΙΣΣΑΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΜΕΤΑΚΟΜΙΣΕ ΣΤΗΝ ΓΛΑΣΚΩΒΗ ΓΙΑ ΝΑ ΕΡΓΑΣΤΕΙ ΕΚΕΙ:
<< https://www.facebook.com/profile.php?id=697759286: Μερικά σχόλια για το θέμα των χρυσωρυχείων, που απ’ότι καταλαβαίνω έχει γίνει πάλι επίκαιρο…
Όταν η εταιρία ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΑ ΘΡΑΚΗΣ Α.Ε. ζητούσε να προσλάβει Περιβαλλοντολόγους, ήμουν άνεργη Περιβαλλοντολόγος. Τότε ήταν που ενθουσιάστηκα και άρχισα να ψάχνω το θέμα του χρυσού. Δεν είμαι γραφική οικολόγος ούτε παιδί των λουλουδιών. Η επιστήμη μου είναι να ταιριάζω την ανάπτυξη με την περιβαλλοντική προστασία (και γίνεται, θέληση να υπάρχει…) οπότε ξεκίνησα να διαβάζω για τις εξελίξεις στην τεχνολογία επεξεργασίας και εξόρυξης, για τις δυνατότητες αποκατάστασης…. Τα φτερά μου κόπηκαν όταν άρχισα να διαβάζω το σχεδιασμό της εταιρίας για την εκμετάλλευση του Περάματος, και όταν άρχισα να συζητώ με ξένους συναδέλφους, μηχανικούς και οικονομολόγους, που είχαν εμπειρία από χρυσωρυχεία του εξωτερικού. Απογοητεύτηκα και προτίμησα να δουλέψω με το άλλο μου πτυχίο σα γυμνάστρια.
Όταν δουλεύεις δώδεκα ώρες τη μέρα για να τα βγάλεις πέρα και με το ζόρι βρίσκεις μια ώρα να δεις τους φίλους σου, ε, δεν μιλάτε για δηλητήρια! Έτσι κι εγώ ποτέ δε συζήτησα το θέμα των Χρυσωρυχείων στην παρέα μου. Τελευταία όμως άρχισε να γίνεται πάλι «μόδα»… Πρώτα μας ανακάλυψαν τα Αθηναϊκά κανάλια, που άρχισαν να ωρύονται που «αφήνεται ανεκμετάλλευτος ο πλούτος της περιοχής». Περίεργο, γιατί τόσα χρόνια μας θυμούνταν μόνο αν γινότανε κανενας καβγάς με τους Τούρκους… και το γεωθερμικό δυναμικό μας, για παράδειγμα, που θα μας είχε απαλλάξει από το βραχνά του πετρελαίου εδώ και χρόνια, δεν το ανακάλυψαν ποτέ…
Έπειτα, η εταιρία των χρυσωρυχείων οργάνωσε μια εκδρομή σε χρυσωρυχείο της Φινλανδίας. Που το δουλεύει μια ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ, σε μια ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΧΩΡΑ, με ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΠΕΤΡΩΜΑ, με ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ, με ήδη ανεπτυγμένο τουρισμό, με το χιόνι να καλύπτει και να ομορφαίνει την εξόρυξη, και γενικά ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ… Αυτό δεν είναι κακό, η εταιρία πολύ καλά κάνει και προσπαθεί να επηρεάσει την κοινή γνώμη, έχει να βγάλει εκατομμύρια από αυτή την ιστορία. Εδώ τάζει εκατοντάδες θέσεις εργασίας τη στιγμή που η τεχνική έκθεση που απευθύνει στους επενδυτές της, μιλάει για 38-42 υπαλλήλους!
Το θέμα είναι ότι στην εκδρομή, σαν ιδιώτης, συμμετέχει γενικός γραμματέας του ΥΠΕΚΑ. Η οποία, μπορούσε είχε κάνει επίσκεψη σαν εμπειρογνώμονας με την επίσημη ιδιότητά της, για να έχει πρόσβαση ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ, όχι μόνο σε αυτά που της δείξανε. Και θα μπορούσε να είχε κάνει επισκέψεις ΚΑΙ ΣΕ ΑΛΛΑ ΟΡΥΧΕΙΑ, της ίδιας εταιρίας με αυτή του Περάματος, πιο κοντινά στις δικές μας συνθήκες. Αλλά αντί για αυτό προτίμησε να πάει σαν ιδιώτης στο φινλανδικό χρυσωρυχείο και, επιτρέφοντας, να μιλήσει ΕΠΙΣΗΜΑ ΣΑΝ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ στα τοπικα ΜΜΕ. Και να πει ότι μέχρι τώρα το ΥΠΕΚΑ ενημερωνόταν από περιβαλλοντικά blogs, και πρέπει να αναθεωρήσει τη στάση του… Αναρωτιέμαι, το ΥΠΕΚΑ, με τόσα στοιχεία στη διάθεσή του (αν εγώ έχω μαζέψει τόση βιβλιογραφία, πόση μπορεί να έχει ένα υπουργείο με τόσους επιστήμονες και επίσημη πρόσβαση στην πληροφορία!) και μετά από εμπεριστατωμένες ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ γνωμοδοτήσεις τόσων ανεξάρτητων επιστημονικών φορέων (ΤΕΕ, Πανεπιστήμια, Ινστιτούτα, ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΝΑ ΚΕΡΔΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΟΡΥΞΗΣ) λέει πως ενημερώνονταν από περιβαλλοντικά blogs; και αν είναι έτσι και περίμεναν τα Blogs για να ενημερωθούν, με τι γνώσεις θα εξασφαλίσουν έλεγχο και ασφαλή λειτουργία των ορυχείων; Η εταιρία έχει κάθε λόγο να πιέζει, το υπουργείο όμως δεν θα έπρεπε να υπερασπίζεται το ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ; Αν και, εδώ που τα λέμε, τα υπουργεία στις μέρες μας (βατοπαίδι, Siemens, σκάνδαλα…) μόνο το δημόσιο συμφέρον δεν φαίνεται να προασπίζουν…
Συζητώντας με μία νέα μου φίλη στο facebook, συνειδητοποίησα ότι ο κόσμος ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙ για το θέμα. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θεωρούν «ανάπτυξη» τα χρυσωρυχεία- και είναι λογικό γιατί ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ τα στοιχεία, κι εγώ στην αρχή αυτό πίστευα!!! Η ενημέρωση του κόσμου στηρίζεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της στη διαφημιστική καμπάνια της εταιρίας… Τώρα πια ζω στο εξωτερικό, θα μπορούσα να μην ανακατευτώ στην ιστορία. Άλλωστε, δεν έχω να βγάλω τίποτα, γίνει δε γίνει η «επένδυση»! Αν όμως αρχίσουν να δηλητηριάζονται οι συγγενείς και οι φίλοι μου, θα με νοιάξει- και θα έχουν όλο το δίκιο να μου πουν «ΑΦΟΥ ΗΞΕΡΕΣ, ΓΙΑΤΙ ΔΕ ΜΙΛΟΥΣΕΣ»; Γι’αυτό, και με αφορμή τη συζήτησή μου με αυτή τη φίλη στο facebook, μάζεψα σε ένα κείμενο όλους τους προβληματισμούς μου για το θέμα- και σας τους στέλνω. Δεν περιμένω να συμφωνήσετε όλοι, και ίσως κάποιοι να μην ενδιαφέρεστε. Θα χαρώ πολύ όμως να συζητήσουμε τα σχόλιά σας, γιατί όσο καθόμαστε μπροστά στην τηλεόραση χωρίς να συζητάμε τα σημαντικά θέματα, κινδυνεύουμε να βρεθούμε όλοι μετανάστες…
Έφη
Καταρχήν το θέμα της επίσκεψης στη Φινλανδία γιατί πολλά ακούστηκαν. Να είμαστε λίγο σοβαροί, ούτε χαζοί ήταν οι άνθρωποι που πήγαν εκεί ούτε προδότες!!! Φυσικά και ήθελαν να ενημερωθούν και φυσικά και εντυπωσιάστηκαν. Μιλάμε για τις μεγαλύτερες και πιο καινούργιες εγκαταστάσεις στην Ευρώπη, σε μία οργανωμένη ευρωπαϊκή χώρα. Το θέμα είναι τα ψιλά γράμματα, κατά πόσο τα είδαν όλα εκεί που πήγαν και από την άλλη, αν αυτό που είδαν είναι εφικτό με τα δεδομένα του Περάματος. Για παράδειγμα: ρωτάς τον πολιτικό μηχανικό: τι σπίτι μπορείς να μου χτίσεις; Απαντάει: «α, η επιστήμη του πολιτικού μηχανικού έχει πάει πολύ μπροστά, δες τα σχέδια από ουρανοξύστες, επαύλεις, κήπους και πισίνες…» ξαναρωτάς: «υπέροχα… θα τα κάνεις αυτά ΕΣΥ, με τα λεφτά που έχω, στο δικό μου οικόπεδο;» ε τότε μπορεί να σου απαντήσει, «με το ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ, στο ΔΙΚΟ ΣΟΥ ΟΙΚΟΠΕΔΟ, με τα λεφτά που ΕΧΕΙΣ, μπορώ να σου κάνω μια μονοκατοικία 80τμ και θα κλέψω και λίγο στα μπετά γιατί αλλιώς δε με συμφέρει να βάλω κάτι στην άκρη». Λογικό δεν είναι;;;
Το πέτρωμα στη Φινλανδία ΔΕΝ είναι ίδιο με αυτό στο Πέραμα. Ένα θέμα είναι Η ΠΟΣΟΤΗΤΑ του μεταλλεύματος. Στοιχεία της ίδιας της εταιρίας (συντηρητικά, και αυτό είναι προς τιμήν της) μιλάνε για μέσο όρο 4.6 γραμμάρια χρυσού ανά τόνο πετρώματος, έρευνες δείχνουν περιεκτικότητες μέχρι και 10 γρ/τόνο (Patison et al, 2007). Στο Πέραμα μιλάμε για 3.6 γρ/τόνο (έχω βρει διάφορους υπολογισμούς, άλλος βάζει στους υπολογισμούς μόνο τα βεβαιωμένα αποθέματα, άλλοι υπολογίζουν μέσα και τα ΠΙΘΑΝΑ). Πρακτικά, οι Φινλανδοί για να πάρουν 1γρ χρυσού χρειάζονται περίπου το ¼ του τόνου πετρώματος, στο Πέραμα πάλι θα χρειαστεί να σκάψουν σχεδόν τετραπλάσια ποσότητα. Μιλάμε για ολόκληρους λόφους (για το Πέραμα, τα στοιχεία της εταιρίας δίνουν εξόρυξη 16 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ ΤΟΝΩΝ πετρώματος σε οχτώ χρόνια). Στη Φινλανδία, οι όγκοι των στείρων σκεπασμένοι με χιόνι είναι απλά ένα ακόμα χιονισμένο βουναλάκι (που μπορεί να κρύβει και τη θέα από τις λίμνες τελμάτων). Στο Πέραμα δεν χιονίζει τόσο συχνά, οπότε ο λόφος των στείρων είναι ένα απλά ένα βουνό από μπάζα. Πέρα από την αισθητική, η μετακίνηση τέτοιων όγκων σε συνδυασμό με τις απίστευτες ποσότητες νερού που χρειάζεται η επεξεργασία του μεταλλεύματος (βιβλιογραφικά βάζω 100 κυβικά νερό ανά ώρα ανά 1000 τόνους πετρώματος, σε ημερήσια βάση οι Φέρες έχουν μικρότερη κατανάλωση!) δημιουργεί προβλήματα δευτερογενούς σεισμικότητας και εξάντλησης υδροφορέων. Το υπέδαφος στην Κίττιλα έχει σημαντικές διαφορές με το κατακερματισμένο τεκτονικά γεωλογικό υπόβαθρο της περιοχής μας, άλλη εγγενή σεισμικότητα και φυσικά ΆΛΛΑ ΥΔΑΤΙΚΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ και άλλη στάθμη ετήσιας βροχόπτωσης/χιονόπτωσης… Οι διαφορές στα κλιματικά στοιχεία (ιδίως υγρασία, θερμοκρασία) παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο και στη διασπορά των ρύπων και στο σχηματσμό δευτερογενών ρυπαντών. Επίσης: το πέτρωμα της μεταλλοφορίας είναι διαφορετικό και ποιοτικά στις δύο περιοχές. Αυτό σημαίνει και διαφορετική ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ… πράγματι, ένα μέρος του χρυσού στη φινλανδία λαμβάνεται με μηχανικές μεθόδους, χωρίς κυάνιο. Ακόμα και τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται προσφέρουν διαφορετικό βαθμό ασφάλειας από διαρροές κτλ κατά την διαδικασία επεξεργασίας (οπότε τι κεφάλαιο ξοδεύει κάθε εταιρία για να αγοράσει εξοπλισμό, επηρεάζει και την ασφάλεια της εγκατάστασης).
ΔΕΝ ΛΕΩ ΟΤΙ Η ΕΞΟΡΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΝΛΑΝΔΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΗΣ και όλα καλά!! Χρησιμοποιεί και κυάνιο, υπάρχουν θειούχα και άλλα τοξικά σύμπλοκα και η ίδια η μελέτη της εταιρίας αναλύει τους κινδύνους- υπάρχουν φωτογραφίες από τις λίμνες τελμάτων της φινλανδίας στο internet… ΑΛΛΑ: είναι λογικό να εντυπωσιαστεί ο κόσμος, γιατί έχει καλές προδιαγραφές, και είναι ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ εγκατάσταση, μόλις δυο χρόνια λειτουργίας! Αυτό έχει ΜΕΓΑΛΗ ΣΗΜΑΣΙΑ: παραπέμπω στην καταστροφή του ισπανικού χρυσωρυχείου του 1998. Συζητούσα με συνάδελφο που δούλεψε στις εργασίες αποκατάστασης, ο οποίος μου μίλησε για χρυσωρυχείο οργανωμένο, με υψηλές προδιαγραφές, ποιότητα εξοπλισμού και αυστηρούς ελέγχους- δεν υπήρξαν εξωτερικοί λόγοι ούτε καν ανθρώπινο λάθος, όλη η καταστροφή προήλθε από ΑΣΤΟΧΙΑ ΥΛΙΚΟΥ!!!!! Δεν μπορείς να προβλέψεις τα πάντα! Άντε πες το σε ολόκληρη περιοχή της ΝΔ ισπανίας που καταστράφηκε οικονομικά (άσε στην άκρη θέματα υγείας) και ακόμη δεν έχει ανακάμψει.
Για να επανέλθω στο θέμα της φινλανδίας, μιλάμε για περιοχή με διαφορετικές κλιματικές, φυσικές και γεωλογικές συνθήκες, διαφορετικό πέτρωμα ποιοτικά και ποσοτικά, διαφορετικές διεργασίες επεξεργασίας… Επίσης, διαφορετικές οικονομικές συνθήκες: τουρισμός υπήρχε ΠΡΙΝ το ορυχείο… ο κόσμος δεν πάει λαπωνία για να δει ορυχεία, πάει για χιόνι και αη-βασίλη, αυτά δεν επηρεάζονται από την εξόρυξη. Η παραλία της μεσημβρίας όμως, 3.5 χλμ από την εξόρυξη, επηρεάζεται. Θα πας να κολυμπήσεις δίπλα στη λίμνη τελμάτων; Και, τα δικαιώματα εξόρυξης δόθηκαν στην εταιρία με ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: σημειώνω, ότι ο ισχύων ελληνικός μεταλλευτικός κώδικας, παραχωρεί όλα τα διακαιώματα στην εταιρία, και δεν τη δεσμεύει για παροχή καμιάς εγγύησης, καμιάς αποκατάστασης, κανενός ανταποδοτικού τέλους σε κανένα δήμο. Πάρε το χωράφι μου χωρίς ενοίκιο, κάνε ότι θες, μετά από 50 +25 χρόνια μου το επιστρέφεις, κι αν είναι κατεστραμμένο το φτιάχνω εγώ από την τσέπη μου. Αυτό είναι το συμβόλαιο παραχώρησης στην εταιρία του περάματος.
Και μια και μιλάμε για εταιρίες, η εταιρία που δουλεύει του ορυχείο της φινλανδίας ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΙΔΙΑ ΜΕ ΑΥΤΗ ΤΟΥ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ!!! Στη φινλανδία είναι η καναδική Agnico Eagle Mines. Δραστηριοποιείται σε ΗΠΑ, Μεξικό και Φινλανδία και δουλεύει με συγκεκριμένα στανταρ, όχι από καλοσύνη, αλλά από συνετή οικονομική πολιτική, για αποφυγή αποζημιώσεων κτλ. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, απαιτείται από την αρχή η καταβολή εγγυήσεων για την αποκατάσταση των μεταλλείων μετά την ολοκλήρωση του κύκλου εργασιών, και στην περίπτωση ακόμα και μικρών διαρροών και ατυχημάτων, οι εταιρίες σέρνονται στα δικαστήρια τύπου Έριν Μπρόκοβιτς για χρόνια (οπότε για να το αποφύγουν αυτό, τις συμφέρει να λαμβάνουν τα –ακριβά- μέτρα ασφάλειας).
Σημειώνω ότι ακόμα και με το πλουσιότερο, σε μετάλλευμα, κοίτασμα της Κίττιλα, η εταιρία δεν είχε από την αρχή τις αποδόσεις που θα ήθελε (Barentsobserver, 2009) αν και είχε το πλεονέκτημα ότι δε χρειάστηκε να πληρώσει απαλλοτριώσεις για τη χρήση γης (στους ιθαγενείς πληθυσμούς δεν αναγνωρίστηκε δικαίωμα ιδιοκτησίας). Από την άλλη μεριά, η ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΑ ΘΡΑΚΗΣ Α.Ε. είναι θυγατρική της Eldorado Gold, ΑΛΛΗ καναδική εταιρία- στην ιστοσελίδα τους, το motto για την προσέλκυση επενδυτών είναι ότι έχουν ΤΟ ΦΘΗΝΟΤΕΡΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ “one of the lowest cost gold producers” επί λέξει. Δραστηριοποιείται στην Κίνα, τη Βραζιλία και την Τουρκία (ε, οι συνθήκες εργασίας και οι περιβαλλοντική πολιτική αυτών των χωρών βοηθούν στην μείωση του κόστους παραγωγής!!!) αν θέλαμε δείγματα γραφής της Eldorado, και σε κλιματικές συνθήκες πιο κοντά στις δικές μας, έπρεπε να πάμε στην Τουρκία, όχι στη Φινλανδία. Παρεμπιπτόντως αν πας εκδρομή στη Σμύρνη να αποφύγεις το νερό του δικτύου, έχει ποσότητες αρσενικού πολύ πάνω από τα επιτρεπτά όρια- το μαύρο χάλι τα ορυχεία στην τουρκία. Αλήθεια γιατί δεν ενδιαφέρθηκε η Agnico για το Πέραμα;;; ΜΗΠΩΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑ ΤΗΣ ΣΤΑΝΤΑΡ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (ποιοτικής και οικονομικης-δικαστικής…) ΔΕΝ ΣΥΝΕΦΕΡΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΣ????? Αυτό είναι ένα θέμα που δεν είχα σκεφτεί και μου το επισήμανε μια οικονομολόγος, σύμβουλος μεταλλείων στις ΗΠΑ. Τα αλουμινένια κουφώματα κοστίζουν πιο πολύ από τα χάρτινα…! Άλλος μηχανικός ο δικός μου, άλλος του γείτονα- το δικό μου το σπίτι δε μπάζει νερά, το δικό του πάλι πλημμύρισε… Και βέβαια, οι πολιτικές των εταιριών αλλάζουν.
Μερικές επισημάνσεις για τη μελέτη του Περάματος, περισσότερο μάλλον για ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗ που υποβλήθηκε για έγκριση στο ΥΠΕΚΑ, ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΙΔΙΑΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΙΔΙΟ ΕΡΓΟ, που απευθύνεται στους ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ της εταιρίας!!!! Γιατί υπάρχουν διαφορές…..
Η (προκαταρκτική) ΜΠΕ βασίστηκε στο κομμάτι της τεχνικής έκθεσης που αναφέρεται στο κλείσιμο του χρυσωρυχείου και την αποκατάσταση, το οποίο συντάχθηκε με τη μορφή αναφοράς από την εταιρία SRK Consulting και περιλαμβάνει ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ και ΚΡΙΤΗΡΙΑ για την αποδοτικότητα του όποιου σχεδίου αποκατάστασης. Όταν λες «θα πρέπει να τσεκαριστεί η ευστάθεια των πρανών», και «να γίνει επεξεργασία του ρυπασμένου εδάφους» αυτό δεν είναι σχέδιο αποκατάστασης, είναι γενικές οδηγίες. Δεν αναφέρονται χρονοδιαγράμματα, τεχνικές λεπτομέρειες, προτεινόμενες διεργασίες και ΔΕΝ ΔΕΣΜΕΥΕΤΑΙ ΜΕ ΡΗΤΡΕΣ η εταιρία για τίποτα. Άλλο να μελετάς τις επιπτώσεις με σοβαρότητα και να κοιτάς πώς θα τις αντιμετωπίσεις, και άλλο να τις αποσιωπάς και να λες «έλα μωρέ δεν είναι τίποτα σπουδαίο».
Όταν αναφέρεται ότι «το κυάνιο αποτελεί τη βέλτιστη τεχνολογία ανάκτησης χρυσού για την περίπτωση του Περάματος» αυτό σημαίνει (α) ότι οι υπόλοιπες είναι χειρότερες, και το μη χείρον βέλτιστον (β) ότι οι υπόλοιπες ΔΕ ΣΥΜΦΕΡΟΥΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ κυρίως γιατί έχουν μικρότερο ποσοστό ανάκτησης για το χρυσό. Το σχόλιο ότι «κυάνιο υπάρχει και στα πικραμύγδαλα» και «υπάρχουν και άλλα επικίνδυνα πράγματα, όπως το χλώριο στο νερό» με κάνει να σκέφτομαι: 1. είναι το ίδιο να πιείς ένα ποτήρι χλώριο και ίχνη που χρησιμοποιούνται για απολύμανση? 2. Είναι μία η μορφή του χλωρίου? 3. Είναι το ίδιο τοξικό το χλώριο και το κυάνιο? 4. Είναι το ίδιο να φας ένα πικραμύγδαλο και ένα τσουβάλι πικραμύγδαλα? 5. Η εξόρυξη χρυσού χρησιμοποιεί τις ποσότητες κυανίου που βρίσκονται σε ένα πικραμύγδαλο (ή σε ένα τσουβάλι πικραμύγδαλα;) 6. Είναι μία η μορφή του κυανίου; Η απάντηση στο κουίζ είναι 1. Όχι 2. Όχι 3. Όχι 4. Όχι 5. Όχι 6. Όχι. Επικίνδυνο είναι να περνάς το δρόμο στην Αθήνα, επικίνδυνο και το bungee-jumping, διάλεξε και πάρε… Στην επεξεργασία χρυσού εμπλέκονται διάφορες μορφές κυανίου (και ΜΕΓΑΑΛΕΣ ΠΟΣΟΣΤΗΤΕΣ, τη στιγμή που ήδη σε ίχνη είναι τοξικό!) μεταξύ αυτών άλατα, τοξικά σύμπλοκα και υδροκυάνιο που είναι πολύ πτητικό (διαφεύγει στην ατμόσφαιρα και καταλήγει να ρυπάνει επιφανειακά νερά και το έδαφος σε μεγάλες αποστάσεις από το σημείο εκπομπής του). Ανάλογα με τη διαδικασία επεξεργασίας, παράγεται μια ολόκληρη σειρά τοξικών ουσιών με διαφορές στη κινητικότητά τους.
Συνοπτικά, η διαδικασία (και οι επιπτώσεις) έχουν ως εξής:
1. Εξορύσσεται το πέτρωμα. Ήδη είπα πολλά για την περιεκτικότητα σε χρυσό και και για τους τεράστιους όγκους εδάφους που υφίσταται επεξεργασία. Μιλάμε για εκατομμύρια τόνους πετρώματος που καταλήγουν με στοιχεία της εταιρίας σε 12.120.000 τόνους τοξικού ιζήματος. Εδώ μπαίνουν θέματα σταθερότητας των πρανών των ορυγμάτων και του εδάφους. Στο πεδίο “Recommendations” της τεχνικής έκθεσης, αναφέρεται ότι δεν έχει γίνει (και απαιτείται) μελέτη σεισμικότητας και δυνατότητας εκσκαφής. Το γεωλογικό υπόστρωμα της περιοχής εξόρυξης παρουσιάζει μεγάλη κατάτμηση και αυτό σε συνδυασμό με τις τεράστιες απαιτήσεις της επεξεργασίας σε νερό, δημιουργεί προβλήματα δευτερογενούς σεισμικότητας αλλά και ευκολία διάχυσης των ρύπων. Η τεχνική έκθεση αναφέρει ότι δεν έχει γίνει πλήρης υδρογεωλογική μελέτη και δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως το βάθος του υδροφόρου ορίζοντα. Και επειδή η ευστάθεια των πρανών υπολογίστηκε χωρίς να ληφθεί υπ’όψην η παρουσία νερού, χρειάζονται επιπλέον μελέτες! Η υδροδότηση της εξόρυξης θα γίνεται από νερό επιφανειακό και γεώτρησης (η περιοχή μας είναι τόσο πλούσια σε νερό που φαίνεται φτάνει για όλους!). Επίσης, με την εξάντληση των υπόγειων υδάτινων αποθεμάτων δημιουργούνται υπόγειες «κενές» κοιλότητες- γι’αυτό αυξάνεται η πιθανότητα δευτερογενούς σεισμικότητας, αλλά και υφαλμύρισης των εδαφών. Εδώ στο Δέλτα του Έβρου, χωρίς να αυξηθεί η κατανάλωση νερού, απλά με την αποστράγγιση της Δράνας, το θαλασσινό νερό είχε φτάσει ως τις Φέρες (μετρήσεις αλατότητας του εδάφους). Πόσο μάλλον σε περιοχή 3.5 χλμ από τη θάλασσα.
2. ΕΝΩ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΟΤΙ ΜΟΝΟ ΤΟ ΑΝΩΤΕΡΟ, ΟΞΕΙΔΩΜΕΝΟ ΠΕΤΡΩΜΑ ΘΑ ΕΞΟΡΥΧΘΕΙ, ΣΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΔΗΛΩΝΕΤΑΙ ΡΗΤΑ ΟΤΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ Η ΕΞΟΡΥΞΗ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΤΕΙ ΚΑΙ ΣΕ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΒΑΘΟΣ, ΣΤΟ ΘΕΙΟΥΧΟ ΠΕΤΡΩΜΑ, ΚΑΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΠΩΣ Η ΕΞΟΡΥΞΗ ΑΥΤΗ ΣΧΕΔΙΑΖΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ 5ο ΩΣ ΤΟΝ 8ο ΧΡΟΝΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΟΥ. Αυτό έχει μεγάλη σημασία, καταρχήν γιατί επηρεάζει την επεξεργασία, αλλά επίσης γιατί όταν γίνεται εκσκαφή σε θειούχο πέτρωμα, αυτό εκτιθεται στην ατμόσφαιρα- με την πρώτη βροχή τα σχηματίζονται θειικά οξέα που «ξεπλένουν» και άλλα μέταλλα και έτσι σχηματίζεται (τοξική) όξινη απορροή, που καταλήγει στον υδροφόρο ορίζοντα, στο έδαφος και στη θάλασσα. Η παρουσία όξινης απορροής επισημαίνεται στην (αγγλικά) τεχνική έκθεση, αλλά αποσιωπάται στην (ελληνική) ΜΠΕ και δεν προβλέπονται μέτρα αντιμετώπισής της. Χαρακτηριστικά τα στερεά απόβλητα της επεξεργασίας διακρίνονται από την εταιρία σε όξινα και θειούχα, και μάλιστα σε κάποιο σημείο σχεδιάζεται, στο κλείσιμο του ορυχείου, τα ορύγματα να τα γεμίσουν πρώτα με τα θειούχα απόβλητα (sulphur waste) και μετά να τα καλύψουν με τα όξινα απόβλητα (acid waste) να φυτέψουν φυτά από πάνω και τέλος. Και κάθε φορά που βρέχει, να στραγγίζονται τα τοξικά, ή να μαζεύονται στα φυτά και να καταλήγουν μέσω της τροφικής αλυσίδας στο στομάχι μας. Η τεχνική εκθεση της εταιρίας προτείνει επέκταση της εξόρυξης όχι μόνο σε βάθος, αλλά και σε νεες θέσεις στην υπόλοιπη περιοχή, παρά τις χαμηλότερες συγκεντρώσεις σε χρυσό.
3. Επεξεργασία. Στο πέτρωμα ο χρυσός είναι δεσμευμένος, και δεν βρίσκεται μόνος του, αλλά υπάρχουν πολλά συνοδά στοιχεία όπως σίδηρος, χαλκός, υδράργυρος, αρσενικό, μαγγάνιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρος, κάδμιο κτλ, σε διάφορες συγκεντρώσεις. Για να τον απομονώσουν, αλέθουν το πέτρωμα και το διαλύουν σε δεξαμενές με νερό προσθέτοντας το κυάνιο (με τη μορφή κυανιούχου νατρίου). Σημείωση: προσθέτουν και διάφορα χημικά για να περιορίσουν την εκπομπή του υδροκυανίου που παράγεται έτσι, αλλά ένα μέρος διαφέυγει στην ατμόσφαιρα μαζί με άλλα βαρέα μεταλλα και ενώσεις που παράγονται, και διαχέονται σε μεγάλες αποστάσεις από την περιοχή. Η εταιρία προβλέπει φίλτρα κατακράτησης μόνο για σκόνη, υδράργυρο και αμμωνία, και για ό,τι διαφεύγει προβλέπει διαβροχή (ψεκασμό με νερό για να συγκρτηθεί η αέρια ρύπανση στις σταγόνες και να καταλήξει στο έδαφος- η λύση για την αέρια ρύπανση, είναι η ρύπανση του εδάφους…) ο χρυσός διαλυτοποιείται από το κυάνιο όπως και πολλά άλλα μέταλλα, και απομακρύνεται από το διάλυμα.
Αυτό που μένει είναι ένα διάλυμα γεμάτο κυάνιο και τοξικές ενώσεις, μέρος των οποίων βρίσκεται σε υδατική φάση και μέρος κατακάθεται ως ίζημα στον πάτο. Για το τοξικό αυτό διάλυμα, η εταιρία προβλέπει «αδρανοποίηση», συμπύκνωση και απόθεση σε λίμνη τέλματος. Βάζω την «αδρανοποίηση» σε εισαγωγικά γιατί με τη διαδικασία που προβλέπεται οι τοξικές ενώσεις του κυανίου μετατρέπονται σε (λιγότερο τοξικές) ενώσεις στην υδατική φάση, αλλά στο ίζημα παραμένουν όπως είναι. Επίσης, στον πολφό με τα αδιάλυτα υδροξείδια συνεχίζουν να γίνονται αντιδράσεις και να παράγονται τοξικά, γιατί οι συνθήκες του pH και η χημική σύσταση του πολφού μεταβάλλεται συνέχεια από τη δεξαμενή ως την απόθεση στη λίμνη τελμάτων ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΠΡΟΒΛΕΨΟΥΜΕ ΤΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΛΥΜΑΤΟΣ ΟΥΤΕ ΤΙΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ… Στη λίμνη τώρα, που είναι εκτεθειμένη στο περιβάλλον, η κινητικότητα του τοξικού κοκτέιλ αλλάζει συνέχεια. Διαρροές μπορεί να υπάρξουν (1) από τον αέρα, (2) από υπερχειλίσεις, για παράδειγμα μετά από βροχή (η συχνότητα τέτοιων περιπτώσεων είναι ~2 περιστατικά το χρόνο!) και (3) από διαρροές από τον πυθμένα της λίμνης. Υποτίθεται πως αυτός στεγανοποιείται από μεμβράνη, ΟΜΩΣ η οξύτητα του πολφού, το βάρος του λύματος και τεκτονικές μετακινήσεις επηρεάζουν τη στεγανότητά της. Η τεχνική έκθεση της εταιρίας αναφέρει πως δεν έχει γίνει γεωτεχνική μελέτη και εδαφολογική έρευνα για τον πυθμένα της λίμνης τελμάτων και λέει πως πρέπει να γίνει… Όσο για την ποιότητα του πολφού, τον θεωρεί «αδρανοποιημένο» και δεν γίνεται αναφορά σε περαιτέρω αποκατάσταση της λίμνης τελμάτων. Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα συζήτησης στη διεθνή πρακτική, μιλάνε για μηχανικές μεθόδους αποκατάστασης, για χρήση φυτών για απομάκρυνση βαρέων μετάλλων… η εταιρία πάλι δε μιλάει για τίποτα. Σημειώνω ότι επειδή προβλέπεται επαναχρησιμοποίηση του νερού που προκύπτει από τη συμπύκνωση του πολφού, η σύσταση του διαλύματος έχει έναν ακόμη λόγο να μεταβάλλεται κάθε φορά που επαναλαμβάνεται η διαδικασία.
4. Και μερικά οικονομικά!! Η εταιρία ΔΕΝ ΠΑΡΕΧΕΙ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΟΥΤΕ ΔΕΣΜΕΥΕΤΑΙ ΜΕ ΡΗΤΡΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ για την αποκατάσταση της περιοχής. Η τεχνική έκθεση προβλέπει ένα ποσό 3,29 εκατ.δολλάρια για αποκατάσταση (με τις τεχνικές εργασίες για το κλείσιμο του ορυχείου φτάνει τα 13,24 εκατ.), το οποίο αν και πρέπει να περιλαμβάνεται στην αρχική μελέτη σκοπιμότητας δεν το εντόπισα να περιλαμβάνεται στον αρχικό οικονομικό σχεδιασμό της επένδυσης (πάλι δεν είμαι οικονομολόγος και δεν ξέρω)- με στοιχεία του Vale (1998) όμως φαίνεται ανεπαρκές για ένα πλήρες πρόγραμμα αποκατάστασης. Για κάποια χρόνια το χρυσωρυχείο θα πρέπει να δουλεύει στην αποκατάσταση χωρίς να έχει έσοδα από παραγωγή χρυσού (ενδεικτικά τα λειτουργικά κόστη κατά την παραγωγή υπολογίζονται σε 25 δολ/τόνο). Το πιο ενδιαφέρον όμως, είναι στο εδάφιο 19.1.6 της τεχνικής έκθεσης που αφορά το προσωπικό, ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ ΑΡΙΘΜΟΣ 38-42 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ!!!! Προσωπικό 11, λειτουργικοί υπάλληλοι 21, συντηρητές 10. Πώς υπολογίζονται οι 80, 120, 180 και 240 θέσεις που έχω ακούσει να διαφημίζονται; Μήπως περιλαμβάνονται και οι σύμβουλοι των εταιριών που ήδη έχουν κάνει μελέτες για λογαριασμό της εταιρίας; (Golder Associates, Aker Solutions, ΥΠΟΔΟΜΗ 3Ε για τις ανατινάξεις κτλ). Αν γινόταν θεματικό πάρκο στο Πέραμα όπως συζητιότανε κάποτε (τύπου Disneyland σε μικρή κλίμακα) πιο πολύς κόσμος θα δούλευε, και θα είχαμε και αύξηση του τουρισμού και της εμπορικής δραστηριότητας. 38-42 ΑΤΟΜΑ??????
Περισσότερα στοιχεία για το κυάνιο και τους κινδύνους της τεχνολογίας του δεν γράφω, το θέμα είναι τεράστιο και πολύ τεχνικό. Βιβλιογραφία υπάρχει ένα σωρό και αν κάποιος ενδιαφέρεται, μιλάμε…
Η τεχνολογία προχωράει συνεχώς- μας πειράζει να περιμένουμε 3-5 χρόνια μέχρι να βρεθεί τεχνολογία καλύτερη από το κυάνιο για την παραγωγή του χρυσού; ΗΔΗ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ, οι οποίες δεν εφαρμόζονται ακόμη γιατί δε συμφέρουν στις μεγάλες μεταλλευτικές εταιρίες (βλέπε Prasad et al, 1991/2003, Poulin and Lawrence, 1999, κά). Γιατί βιαζόμαστε, ΓΙΑ ΤΙΣ 38 ΩΣ 42 ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΩΝ;;;;; (που θα οδηγήσουν σε απώλεια πολλαπλάσιων θέσεων σε άλλους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας…) ή για να προλάβουμε αλλαγή του μεταλλευτικού κώδικα; σημειώνω ότι η τεχνική ανάλυση της Eldorado επισημαίνει ότι έχει σημασία να προχωρήσει ΓΡΗΓΟΡΑ η διαδικασία, και συστήνει να ξεκινήσουν εργασίες πριν την αδειοδότηση για να πιέσουν τη διαδικασία!!! Επί λέξει, στο πεδίο «Recommendations» αναφέρεται: «The time taken for obtaining the necessary permits is a major risk in this project. The time allocated within the schedule is reasonable as far as present information dictates, but delays do have an impact on the project. In order to mitigate the potential risk of delay to the issue of the relevant permits caused by inadequate information, it is recommended that early stage engineering activities be undertaken to support the permit applications» !!!!!!!!!!!!!
Η εταιρία μπορεί να είναι καναδική, αλλά έχει μπει μια χαρά στο νόημα των διαδικασιών του ελληνικού δημοσίου….>>
Έπειτα, η εταιρία των χρυσωρυχείων οργάνωσε μια εκδρομή σε χρυσωρυχείο της Φινλανδίας. Που το δουλεύει μια ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ, σε μια ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΧΩΡΑ, με ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΠΕΤΡΩΜΑ, με ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ, με ήδη ανεπτυγμένο τουρισμό, με το χιόνι να καλύπτει και να ομορφαίνει την εξόρυξη, και γενικά ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ… Αυτό δεν είναι κακό, η εταιρία πολύ καλά κάνει και προσπαθεί να επηρεάσει την κοινή γνώμη, έχει να βγάλει εκατομμύρια από αυτή την ιστορία. Εδώ τάζει εκατοντάδες θέσεις εργασίας τη στιγμή που η τεχνική έκθεση που απευθύνει στους επενδυτές της, μιλάει για 38-42 υπαλλήλους!
Το θέμα είναι ότι στην εκδρομή, σαν ιδιώτης, συμμετέχει γενικός γραμματέας του ΥΠΕΚΑ. Η οποία, μπορούσε είχε κάνει επίσκεψη σαν εμπειρογνώμονας με την επίσημη ιδιότητά της, για να έχει πρόσβαση ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ, όχι μόνο σε αυτά που της δείξανε. Και θα μπορούσε να είχε κάνει επισκέψεις ΚΑΙ ΣΕ ΑΛΛΑ ΟΡΥΧΕΙΑ, της ίδιας εταιρίας με αυτή του Περάματος, πιο κοντινά στις δικές μας συνθήκες. Αλλά αντί για αυτό προτίμησε να πάει σαν ιδιώτης στο φινλανδικό χρυσωρυχείο και, επιτρέφοντας, να μιλήσει ΕΠΙΣΗΜΑ ΣΑΝ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ στα τοπικα ΜΜΕ. Και να πει ότι μέχρι τώρα το ΥΠΕΚΑ ενημερωνόταν από περιβαλλοντικά blogs, και πρέπει να αναθεωρήσει τη στάση του… Αναρωτιέμαι, το ΥΠΕΚΑ, με τόσα στοιχεία στη διάθεσή του (αν εγώ έχω μαζέψει τόση βιβλιογραφία, πόση μπορεί να έχει ένα υπουργείο με τόσους επιστήμονες και επίσημη πρόσβαση στην πληροφορία!) και μετά από εμπεριστατωμένες ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ γνωμοδοτήσεις τόσων ανεξάρτητων επιστημονικών φορέων (ΤΕΕ, Πανεπιστήμια, Ινστιτούτα, ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΝΑ ΚΕΡΔΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΟΡΥΞΗΣ) λέει πως ενημερώνονταν από περιβαλλοντικά blogs; και αν είναι έτσι και περίμεναν τα Blogs για να ενημερωθούν, με τι γνώσεις θα εξασφαλίσουν έλεγχο και ασφαλή λειτουργία των ορυχείων; Η εταιρία έχει κάθε λόγο να πιέζει, το υπουργείο όμως δεν θα έπρεπε να υπερασπίζεται το ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ; Αν και, εδώ που τα λέμε, τα υπουργεία στις μέρες μας (βατοπαίδι, Siemens, σκάνδαλα…) μόνο το δημόσιο συμφέρον δεν φαίνεται να προασπίζουν…
Συζητώντας με μία νέα μου φίλη στο facebook, συνειδητοποίησα ότι ο κόσμος ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙ για το θέμα. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θεωρούν «ανάπτυξη» τα χρυσωρυχεία- και είναι λογικό γιατί ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ τα στοιχεία, κι εγώ στην αρχή αυτό πίστευα!!! Η ενημέρωση του κόσμου στηρίζεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της στη διαφημιστική καμπάνια της εταιρίας… Τώρα πια ζω στο εξωτερικό, θα μπορούσα να μην ανακατευτώ στην ιστορία. Άλλωστε, δεν έχω να βγάλω τίποτα, γίνει δε γίνει η «επένδυση»! Αν όμως αρχίσουν να δηλητηριάζονται οι συγγενείς και οι φίλοι μου, θα με νοιάξει- και θα έχουν όλο το δίκιο να μου πουν «ΑΦΟΥ ΗΞΕΡΕΣ, ΓΙΑΤΙ ΔΕ ΜΙΛΟΥΣΕΣ»; Γι’αυτό, και με αφορμή τη συζήτησή μου με αυτή τη φίλη στο facebook, μάζεψα σε ένα κείμενο όλους τους προβληματισμούς μου για το θέμα- και σας τους στέλνω. Δεν περιμένω να συμφωνήσετε όλοι, και ίσως κάποιοι να μην ενδιαφέρεστε. Θα χαρώ πολύ όμως να συζητήσουμε τα σχόλιά σας, γιατί όσο καθόμαστε μπροστά στην τηλεόραση χωρίς να συζητάμε τα σημαντικά θέματα, κινδυνεύουμε να βρεθούμε όλοι μετανάστες…
Έφη
Καταρχήν το θέμα της επίσκεψης στη Φινλανδία γιατί πολλά ακούστηκαν. Να είμαστε λίγο σοβαροί, ούτε χαζοί ήταν οι άνθρωποι που πήγαν εκεί ούτε προδότες!!! Φυσικά και ήθελαν να ενημερωθούν και φυσικά και εντυπωσιάστηκαν. Μιλάμε για τις μεγαλύτερες και πιο καινούργιες εγκαταστάσεις στην Ευρώπη, σε μία οργανωμένη ευρωπαϊκή χώρα. Το θέμα είναι τα ψιλά γράμματα, κατά πόσο τα είδαν όλα εκεί που πήγαν και από την άλλη, αν αυτό που είδαν είναι εφικτό με τα δεδομένα του Περάματος. Για παράδειγμα: ρωτάς τον πολιτικό μηχανικό: τι σπίτι μπορείς να μου χτίσεις; Απαντάει: «α, η επιστήμη του πολιτικού μηχανικού έχει πάει πολύ μπροστά, δες τα σχέδια από ουρανοξύστες, επαύλεις, κήπους και πισίνες…» ξαναρωτάς: «υπέροχα… θα τα κάνεις αυτά ΕΣΥ, με τα λεφτά που έχω, στο δικό μου οικόπεδο;» ε τότε μπορεί να σου απαντήσει, «με το ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ, στο ΔΙΚΟ ΣΟΥ ΟΙΚΟΠΕΔΟ, με τα λεφτά που ΕΧΕΙΣ, μπορώ να σου κάνω μια μονοκατοικία 80τμ και θα κλέψω και λίγο στα μπετά γιατί αλλιώς δε με συμφέρει να βάλω κάτι στην άκρη». Λογικό δεν είναι;;;
Το πέτρωμα στη Φινλανδία ΔΕΝ είναι ίδιο με αυτό στο Πέραμα. Ένα θέμα είναι Η ΠΟΣΟΤΗΤΑ του μεταλλεύματος. Στοιχεία της ίδιας της εταιρίας (συντηρητικά, και αυτό είναι προς τιμήν της) μιλάνε για μέσο όρο 4.6 γραμμάρια χρυσού ανά τόνο πετρώματος, έρευνες δείχνουν περιεκτικότητες μέχρι και 10 γρ/τόνο (Patison et al, 2007). Στο Πέραμα μιλάμε για 3.6 γρ/τόνο (έχω βρει διάφορους υπολογισμούς, άλλος βάζει στους υπολογισμούς μόνο τα βεβαιωμένα αποθέματα, άλλοι υπολογίζουν μέσα και τα ΠΙΘΑΝΑ). Πρακτικά, οι Φινλανδοί για να πάρουν 1γρ χρυσού χρειάζονται περίπου το ¼ του τόνου πετρώματος, στο Πέραμα πάλι θα χρειαστεί να σκάψουν σχεδόν τετραπλάσια ποσότητα. Μιλάμε για ολόκληρους λόφους (για το Πέραμα, τα στοιχεία της εταιρίας δίνουν εξόρυξη 16 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ ΤΟΝΩΝ πετρώματος σε οχτώ χρόνια). Στη Φινλανδία, οι όγκοι των στείρων σκεπασμένοι με χιόνι είναι απλά ένα ακόμα χιονισμένο βουναλάκι (που μπορεί να κρύβει και τη θέα από τις λίμνες τελμάτων). Στο Πέραμα δεν χιονίζει τόσο συχνά, οπότε ο λόφος των στείρων είναι ένα απλά ένα βουνό από μπάζα. Πέρα από την αισθητική, η μετακίνηση τέτοιων όγκων σε συνδυασμό με τις απίστευτες ποσότητες νερού που χρειάζεται η επεξεργασία του μεταλλεύματος (βιβλιογραφικά βάζω 100 κυβικά νερό ανά ώρα ανά 1000 τόνους πετρώματος, σε ημερήσια βάση οι Φέρες έχουν μικρότερη κατανάλωση!) δημιουργεί προβλήματα δευτερογενούς σεισμικότητας και εξάντλησης υδροφορέων. Το υπέδαφος στην Κίττιλα έχει σημαντικές διαφορές με το κατακερματισμένο τεκτονικά γεωλογικό υπόβαθρο της περιοχής μας, άλλη εγγενή σεισμικότητα και φυσικά ΆΛΛΑ ΥΔΑΤΙΚΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ και άλλη στάθμη ετήσιας βροχόπτωσης/χιονόπτωσης… Οι διαφορές στα κλιματικά στοιχεία (ιδίως υγρασία, θερμοκρασία) παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο και στη διασπορά των ρύπων και στο σχηματσμό δευτερογενών ρυπαντών. Επίσης: το πέτρωμα της μεταλλοφορίας είναι διαφορετικό και ποιοτικά στις δύο περιοχές. Αυτό σημαίνει και διαφορετική ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ… πράγματι, ένα μέρος του χρυσού στη φινλανδία λαμβάνεται με μηχανικές μεθόδους, χωρίς κυάνιο. Ακόμα και τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται προσφέρουν διαφορετικό βαθμό ασφάλειας από διαρροές κτλ κατά την διαδικασία επεξεργασίας (οπότε τι κεφάλαιο ξοδεύει κάθε εταιρία για να αγοράσει εξοπλισμό, επηρεάζει και την ασφάλεια της εγκατάστασης).
ΔΕΝ ΛΕΩ ΟΤΙ Η ΕΞΟΡΥΞΗ ΤΗΣ ΦΙΝΛΑΝΔΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΗΣ και όλα καλά!! Χρησιμοποιεί και κυάνιο, υπάρχουν θειούχα και άλλα τοξικά σύμπλοκα και η ίδια η μελέτη της εταιρίας αναλύει τους κινδύνους- υπάρχουν φωτογραφίες από τις λίμνες τελμάτων της φινλανδίας στο internet… ΑΛΛΑ: είναι λογικό να εντυπωσιαστεί ο κόσμος, γιατί έχει καλές προδιαγραφές, και είναι ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ εγκατάσταση, μόλις δυο χρόνια λειτουργίας! Αυτό έχει ΜΕΓΑΛΗ ΣΗΜΑΣΙΑ: παραπέμπω στην καταστροφή του ισπανικού χρυσωρυχείου του 1998. Συζητούσα με συνάδελφο που δούλεψε στις εργασίες αποκατάστασης, ο οποίος μου μίλησε για χρυσωρυχείο οργανωμένο, με υψηλές προδιαγραφές, ποιότητα εξοπλισμού και αυστηρούς ελέγχους- δεν υπήρξαν εξωτερικοί λόγοι ούτε καν ανθρώπινο λάθος, όλη η καταστροφή προήλθε από ΑΣΤΟΧΙΑ ΥΛΙΚΟΥ!!!!! Δεν μπορείς να προβλέψεις τα πάντα! Άντε πες το σε ολόκληρη περιοχή της ΝΔ ισπανίας που καταστράφηκε οικονομικά (άσε στην άκρη θέματα υγείας) και ακόμη δεν έχει ανακάμψει.
Για να επανέλθω στο θέμα της φινλανδίας, μιλάμε για περιοχή με διαφορετικές κλιματικές, φυσικές και γεωλογικές συνθήκες, διαφορετικό πέτρωμα ποιοτικά και ποσοτικά, διαφορετικές διεργασίες επεξεργασίας… Επίσης, διαφορετικές οικονομικές συνθήκες: τουρισμός υπήρχε ΠΡΙΝ το ορυχείο… ο κόσμος δεν πάει λαπωνία για να δει ορυχεία, πάει για χιόνι και αη-βασίλη, αυτά δεν επηρεάζονται από την εξόρυξη. Η παραλία της μεσημβρίας όμως, 3.5 χλμ από την εξόρυξη, επηρεάζεται. Θα πας να κολυμπήσεις δίπλα στη λίμνη τελμάτων; Και, τα δικαιώματα εξόρυξης δόθηκαν στην εταιρία με ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: σημειώνω, ότι ο ισχύων ελληνικός μεταλλευτικός κώδικας, παραχωρεί όλα τα διακαιώματα στην εταιρία, και δεν τη δεσμεύει για παροχή καμιάς εγγύησης, καμιάς αποκατάστασης, κανενός ανταποδοτικού τέλους σε κανένα δήμο. Πάρε το χωράφι μου χωρίς ενοίκιο, κάνε ότι θες, μετά από 50 +25 χρόνια μου το επιστρέφεις, κι αν είναι κατεστραμμένο το φτιάχνω εγώ από την τσέπη μου. Αυτό είναι το συμβόλαιο παραχώρησης στην εταιρία του περάματος.
Και μια και μιλάμε για εταιρίες, η εταιρία που δουλεύει του ορυχείο της φινλανδίας ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΙΔΙΑ ΜΕ ΑΥΤΗ ΤΟΥ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ!!! Στη φινλανδία είναι η καναδική Agnico Eagle Mines. Δραστηριοποιείται σε ΗΠΑ, Μεξικό και Φινλανδία και δουλεύει με συγκεκριμένα στανταρ, όχι από καλοσύνη, αλλά από συνετή οικονομική πολιτική, για αποφυγή αποζημιώσεων κτλ. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, απαιτείται από την αρχή η καταβολή εγγυήσεων για την αποκατάσταση των μεταλλείων μετά την ολοκλήρωση του κύκλου εργασιών, και στην περίπτωση ακόμα και μικρών διαρροών και ατυχημάτων, οι εταιρίες σέρνονται στα δικαστήρια τύπου Έριν Μπρόκοβιτς για χρόνια (οπότε για να το αποφύγουν αυτό, τις συμφέρει να λαμβάνουν τα –ακριβά- μέτρα ασφάλειας).
Σημειώνω ότι ακόμα και με το πλουσιότερο, σε μετάλλευμα, κοίτασμα της Κίττιλα, η εταιρία δεν είχε από την αρχή τις αποδόσεις που θα ήθελε (Barentsobserver, 2009) αν και είχε το πλεονέκτημα ότι δε χρειάστηκε να πληρώσει απαλλοτριώσεις για τη χρήση γης (στους ιθαγενείς πληθυσμούς δεν αναγνωρίστηκε δικαίωμα ιδιοκτησίας). Από την άλλη μεριά, η ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΑ ΘΡΑΚΗΣ Α.Ε. είναι θυγατρική της Eldorado Gold, ΑΛΛΗ καναδική εταιρία- στην ιστοσελίδα τους, το motto για την προσέλκυση επενδυτών είναι ότι έχουν ΤΟ ΦΘΗΝΟΤΕΡΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ “one of the lowest cost gold producers” επί λέξει. Δραστηριοποιείται στην Κίνα, τη Βραζιλία και την Τουρκία (ε, οι συνθήκες εργασίας και οι περιβαλλοντική πολιτική αυτών των χωρών βοηθούν στην μείωση του κόστους παραγωγής!!!) αν θέλαμε δείγματα γραφής της Eldorado, και σε κλιματικές συνθήκες πιο κοντά στις δικές μας, έπρεπε να πάμε στην Τουρκία, όχι στη Φινλανδία. Παρεμπιπτόντως αν πας εκδρομή στη Σμύρνη να αποφύγεις το νερό του δικτύου, έχει ποσότητες αρσενικού πολύ πάνω από τα επιτρεπτά όρια- το μαύρο χάλι τα ορυχεία στην τουρκία. Αλήθεια γιατί δεν ενδιαφέρθηκε η Agnico για το Πέραμα;;; ΜΗΠΩΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑ ΤΗΣ ΣΤΑΝΤΑΡ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (ποιοτικής και οικονομικης-δικαστικής…) ΔΕΝ ΣΥΝΕΦΕΡΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΣ????? Αυτό είναι ένα θέμα που δεν είχα σκεφτεί και μου το επισήμανε μια οικονομολόγος, σύμβουλος μεταλλείων στις ΗΠΑ. Τα αλουμινένια κουφώματα κοστίζουν πιο πολύ από τα χάρτινα…! Άλλος μηχανικός ο δικός μου, άλλος του γείτονα- το δικό μου το σπίτι δε μπάζει νερά, το δικό του πάλι πλημμύρισε… Και βέβαια, οι πολιτικές των εταιριών αλλάζουν.
Μερικές επισημάνσεις για τη μελέτη του Περάματος, περισσότερο μάλλον για ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗ που υποβλήθηκε για έγκριση στο ΥΠΕΚΑ, ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΙΔΙΑΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΙΔΙΟ ΕΡΓΟ, που απευθύνεται στους ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ της εταιρίας!!!! Γιατί υπάρχουν διαφορές…..
Η (προκαταρκτική) ΜΠΕ βασίστηκε στο κομμάτι της τεχνικής έκθεσης που αναφέρεται στο κλείσιμο του χρυσωρυχείου και την αποκατάσταση, το οποίο συντάχθηκε με τη μορφή αναφοράς από την εταιρία SRK Consulting και περιλαμβάνει ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ και ΚΡΙΤΗΡΙΑ για την αποδοτικότητα του όποιου σχεδίου αποκατάστασης. Όταν λες «θα πρέπει να τσεκαριστεί η ευστάθεια των πρανών», και «να γίνει επεξεργασία του ρυπασμένου εδάφους» αυτό δεν είναι σχέδιο αποκατάστασης, είναι γενικές οδηγίες. Δεν αναφέρονται χρονοδιαγράμματα, τεχνικές λεπτομέρειες, προτεινόμενες διεργασίες και ΔΕΝ ΔΕΣΜΕΥΕΤΑΙ ΜΕ ΡΗΤΡΕΣ η εταιρία για τίποτα. Άλλο να μελετάς τις επιπτώσεις με σοβαρότητα και να κοιτάς πώς θα τις αντιμετωπίσεις, και άλλο να τις αποσιωπάς και να λες «έλα μωρέ δεν είναι τίποτα σπουδαίο».
Όταν αναφέρεται ότι «το κυάνιο αποτελεί τη βέλτιστη τεχνολογία ανάκτησης χρυσού για την περίπτωση του Περάματος» αυτό σημαίνει (α) ότι οι υπόλοιπες είναι χειρότερες, και το μη χείρον βέλτιστον (β) ότι οι υπόλοιπες ΔΕ ΣΥΜΦΕΡΟΥΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ κυρίως γιατί έχουν μικρότερο ποσοστό ανάκτησης για το χρυσό. Το σχόλιο ότι «κυάνιο υπάρχει και στα πικραμύγδαλα» και «υπάρχουν και άλλα επικίνδυνα πράγματα, όπως το χλώριο στο νερό» με κάνει να σκέφτομαι: 1. είναι το ίδιο να πιείς ένα ποτήρι χλώριο και ίχνη που χρησιμοποιούνται για απολύμανση? 2. Είναι μία η μορφή του χλωρίου? 3. Είναι το ίδιο τοξικό το χλώριο και το κυάνιο? 4. Είναι το ίδιο να φας ένα πικραμύγδαλο και ένα τσουβάλι πικραμύγδαλα? 5. Η εξόρυξη χρυσού χρησιμοποιεί τις ποσότητες κυανίου που βρίσκονται σε ένα πικραμύγδαλο (ή σε ένα τσουβάλι πικραμύγδαλα;) 6. Είναι μία η μορφή του κυανίου; Η απάντηση στο κουίζ είναι 1. Όχι 2. Όχι 3. Όχι 4. Όχι 5. Όχι 6. Όχι. Επικίνδυνο είναι να περνάς το δρόμο στην Αθήνα, επικίνδυνο και το bungee-jumping, διάλεξε και πάρε… Στην επεξεργασία χρυσού εμπλέκονται διάφορες μορφές κυανίου (και ΜΕΓΑΑΛΕΣ ΠΟΣΟΣΤΗΤΕΣ, τη στιγμή που ήδη σε ίχνη είναι τοξικό!) μεταξύ αυτών άλατα, τοξικά σύμπλοκα και υδροκυάνιο που είναι πολύ πτητικό (διαφεύγει στην ατμόσφαιρα και καταλήγει να ρυπάνει επιφανειακά νερά και το έδαφος σε μεγάλες αποστάσεις από το σημείο εκπομπής του). Ανάλογα με τη διαδικασία επεξεργασίας, παράγεται μια ολόκληρη σειρά τοξικών ουσιών με διαφορές στη κινητικότητά τους.
Συνοπτικά, η διαδικασία (και οι επιπτώσεις) έχουν ως εξής:
1. Εξορύσσεται το πέτρωμα. Ήδη είπα πολλά για την περιεκτικότητα σε χρυσό και και για τους τεράστιους όγκους εδάφους που υφίσταται επεξεργασία. Μιλάμε για εκατομμύρια τόνους πετρώματος που καταλήγουν με στοιχεία της εταιρίας σε 12.120.000 τόνους τοξικού ιζήματος. Εδώ μπαίνουν θέματα σταθερότητας των πρανών των ορυγμάτων και του εδάφους. Στο πεδίο “Recommendations” της τεχνικής έκθεσης, αναφέρεται ότι δεν έχει γίνει (και απαιτείται) μελέτη σεισμικότητας και δυνατότητας εκσκαφής. Το γεωλογικό υπόστρωμα της περιοχής εξόρυξης παρουσιάζει μεγάλη κατάτμηση και αυτό σε συνδυασμό με τις τεράστιες απαιτήσεις της επεξεργασίας σε νερό, δημιουργεί προβλήματα δευτερογενούς σεισμικότητας αλλά και ευκολία διάχυσης των ρύπων. Η τεχνική έκθεση αναφέρει ότι δεν έχει γίνει πλήρης υδρογεωλογική μελέτη και δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως το βάθος του υδροφόρου ορίζοντα. Και επειδή η ευστάθεια των πρανών υπολογίστηκε χωρίς να ληφθεί υπ’όψην η παρουσία νερού, χρειάζονται επιπλέον μελέτες! Η υδροδότηση της εξόρυξης θα γίνεται από νερό επιφανειακό και γεώτρησης (η περιοχή μας είναι τόσο πλούσια σε νερό που φαίνεται φτάνει για όλους!). Επίσης, με την εξάντληση των υπόγειων υδάτινων αποθεμάτων δημιουργούνται υπόγειες «κενές» κοιλότητες- γι’αυτό αυξάνεται η πιθανότητα δευτερογενούς σεισμικότητας, αλλά και υφαλμύρισης των εδαφών. Εδώ στο Δέλτα του Έβρου, χωρίς να αυξηθεί η κατανάλωση νερού, απλά με την αποστράγγιση της Δράνας, το θαλασσινό νερό είχε φτάσει ως τις Φέρες (μετρήσεις αλατότητας του εδάφους). Πόσο μάλλον σε περιοχή 3.5 χλμ από τη θάλασσα.
2. ΕΝΩ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΟΤΙ ΜΟΝΟ ΤΟ ΑΝΩΤΕΡΟ, ΟΞΕΙΔΩΜΕΝΟ ΠΕΤΡΩΜΑ ΘΑ ΕΞΟΡΥΧΘΕΙ, ΣΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΔΗΛΩΝΕΤΑΙ ΡΗΤΑ ΟΤΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ Η ΕΞΟΡΥΞΗ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΤΕΙ ΚΑΙ ΣΕ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΒΑΘΟΣ, ΣΤΟ ΘΕΙΟΥΧΟ ΠΕΤΡΩΜΑ, ΚΑΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΠΩΣ Η ΕΞΟΡΥΞΗ ΑΥΤΗ ΣΧΕΔΙΑΖΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ 5ο ΩΣ ΤΟΝ 8ο ΧΡΟΝΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΟΥ. Αυτό έχει μεγάλη σημασία, καταρχήν γιατί επηρεάζει την επεξεργασία, αλλά επίσης γιατί όταν γίνεται εκσκαφή σε θειούχο πέτρωμα, αυτό εκτιθεται στην ατμόσφαιρα- με την πρώτη βροχή τα σχηματίζονται θειικά οξέα που «ξεπλένουν» και άλλα μέταλλα και έτσι σχηματίζεται (τοξική) όξινη απορροή, που καταλήγει στον υδροφόρο ορίζοντα, στο έδαφος και στη θάλασσα. Η παρουσία όξινης απορροής επισημαίνεται στην (αγγλικά) τεχνική έκθεση, αλλά αποσιωπάται στην (ελληνική) ΜΠΕ και δεν προβλέπονται μέτρα αντιμετώπισής της. Χαρακτηριστικά τα στερεά απόβλητα της επεξεργασίας διακρίνονται από την εταιρία σε όξινα και θειούχα, και μάλιστα σε κάποιο σημείο σχεδιάζεται, στο κλείσιμο του ορυχείου, τα ορύγματα να τα γεμίσουν πρώτα με τα θειούχα απόβλητα (sulphur waste) και μετά να τα καλύψουν με τα όξινα απόβλητα (acid waste) να φυτέψουν φυτά από πάνω και τέλος. Και κάθε φορά που βρέχει, να στραγγίζονται τα τοξικά, ή να μαζεύονται στα φυτά και να καταλήγουν μέσω της τροφικής αλυσίδας στο στομάχι μας. Η τεχνική εκθεση της εταιρίας προτείνει επέκταση της εξόρυξης όχι μόνο σε βάθος, αλλά και σε νεες θέσεις στην υπόλοιπη περιοχή, παρά τις χαμηλότερες συγκεντρώσεις σε χρυσό.
3. Επεξεργασία. Στο πέτρωμα ο χρυσός είναι δεσμευμένος, και δεν βρίσκεται μόνος του, αλλά υπάρχουν πολλά συνοδά στοιχεία όπως σίδηρος, χαλκός, υδράργυρος, αρσενικό, μαγγάνιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρος, κάδμιο κτλ, σε διάφορες συγκεντρώσεις. Για να τον απομονώσουν, αλέθουν το πέτρωμα και το διαλύουν σε δεξαμενές με νερό προσθέτοντας το κυάνιο (με τη μορφή κυανιούχου νατρίου). Σημείωση: προσθέτουν και διάφορα χημικά για να περιορίσουν την εκπομπή του υδροκυανίου που παράγεται έτσι, αλλά ένα μέρος διαφέυγει στην ατμόσφαιρα μαζί με άλλα βαρέα μεταλλα και ενώσεις που παράγονται, και διαχέονται σε μεγάλες αποστάσεις από την περιοχή. Η εταιρία προβλέπει φίλτρα κατακράτησης μόνο για σκόνη, υδράργυρο και αμμωνία, και για ό,τι διαφεύγει προβλέπει διαβροχή (ψεκασμό με νερό για να συγκρτηθεί η αέρια ρύπανση στις σταγόνες και να καταλήξει στο έδαφος- η λύση για την αέρια ρύπανση, είναι η ρύπανση του εδάφους…) ο χρυσός διαλυτοποιείται από το κυάνιο όπως και πολλά άλλα μέταλλα, και απομακρύνεται από το διάλυμα.
Αυτό που μένει είναι ένα διάλυμα γεμάτο κυάνιο και τοξικές ενώσεις, μέρος των οποίων βρίσκεται σε υδατική φάση και μέρος κατακάθεται ως ίζημα στον πάτο. Για το τοξικό αυτό διάλυμα, η εταιρία προβλέπει «αδρανοποίηση», συμπύκνωση και απόθεση σε λίμνη τέλματος. Βάζω την «αδρανοποίηση» σε εισαγωγικά γιατί με τη διαδικασία που προβλέπεται οι τοξικές ενώσεις του κυανίου μετατρέπονται σε (λιγότερο τοξικές) ενώσεις στην υδατική φάση, αλλά στο ίζημα παραμένουν όπως είναι. Επίσης, στον πολφό με τα αδιάλυτα υδροξείδια συνεχίζουν να γίνονται αντιδράσεις και να παράγονται τοξικά, γιατί οι συνθήκες του pH και η χημική σύσταση του πολφού μεταβάλλεται συνέχεια από τη δεξαμενή ως την απόθεση στη λίμνη τελμάτων ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΠΡΟΒΛΕΨΟΥΜΕ ΤΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΛΥΜΑΤΟΣ ΟΥΤΕ ΤΙΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ… Στη λίμνη τώρα, που είναι εκτεθειμένη στο περιβάλλον, η κινητικότητα του τοξικού κοκτέιλ αλλάζει συνέχεια. Διαρροές μπορεί να υπάρξουν (1) από τον αέρα, (2) από υπερχειλίσεις, για παράδειγμα μετά από βροχή (η συχνότητα τέτοιων περιπτώσεων είναι ~2 περιστατικά το χρόνο!) και (3) από διαρροές από τον πυθμένα της λίμνης. Υποτίθεται πως αυτός στεγανοποιείται από μεμβράνη, ΟΜΩΣ η οξύτητα του πολφού, το βάρος του λύματος και τεκτονικές μετακινήσεις επηρεάζουν τη στεγανότητά της. Η τεχνική έκθεση της εταιρίας αναφέρει πως δεν έχει γίνει γεωτεχνική μελέτη και εδαφολογική έρευνα για τον πυθμένα της λίμνης τελμάτων και λέει πως πρέπει να γίνει… Όσο για την ποιότητα του πολφού, τον θεωρεί «αδρανοποιημένο» και δεν γίνεται αναφορά σε περαιτέρω αποκατάσταση της λίμνης τελμάτων. Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα συζήτησης στη διεθνή πρακτική, μιλάνε για μηχανικές μεθόδους αποκατάστασης, για χρήση φυτών για απομάκρυνση βαρέων μετάλλων… η εταιρία πάλι δε μιλάει για τίποτα. Σημειώνω ότι επειδή προβλέπεται επαναχρησιμοποίηση του νερού που προκύπτει από τη συμπύκνωση του πολφού, η σύσταση του διαλύματος έχει έναν ακόμη λόγο να μεταβάλλεται κάθε φορά που επαναλαμβάνεται η διαδικασία.
4. Και μερικά οικονομικά!! Η εταιρία ΔΕΝ ΠΑΡΕΧΕΙ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΟΥΤΕ ΔΕΣΜΕΥΕΤΑΙ ΜΕ ΡΗΤΡΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ για την αποκατάσταση της περιοχής. Η τεχνική έκθεση προβλέπει ένα ποσό 3,29 εκατ.δολλάρια για αποκατάσταση (με τις τεχνικές εργασίες για το κλείσιμο του ορυχείου φτάνει τα 13,24 εκατ.), το οποίο αν και πρέπει να περιλαμβάνεται στην αρχική μελέτη σκοπιμότητας δεν το εντόπισα να περιλαμβάνεται στον αρχικό οικονομικό σχεδιασμό της επένδυσης (πάλι δεν είμαι οικονομολόγος και δεν ξέρω)- με στοιχεία του Vale (1998) όμως φαίνεται ανεπαρκές για ένα πλήρες πρόγραμμα αποκατάστασης. Για κάποια χρόνια το χρυσωρυχείο θα πρέπει να δουλεύει στην αποκατάσταση χωρίς να έχει έσοδα από παραγωγή χρυσού (ενδεικτικά τα λειτουργικά κόστη κατά την παραγωγή υπολογίζονται σε 25 δολ/τόνο). Το πιο ενδιαφέρον όμως, είναι στο εδάφιο 19.1.6 της τεχνικής έκθεσης που αφορά το προσωπικό, ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ ΑΡΙΘΜΟΣ 38-42 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ!!!! Προσωπικό 11, λειτουργικοί υπάλληλοι 21, συντηρητές 10. Πώς υπολογίζονται οι 80, 120, 180 και 240 θέσεις που έχω ακούσει να διαφημίζονται; Μήπως περιλαμβάνονται και οι σύμβουλοι των εταιριών που ήδη έχουν κάνει μελέτες για λογαριασμό της εταιρίας; (Golder Associates, Aker Solutions, ΥΠΟΔΟΜΗ 3Ε για τις ανατινάξεις κτλ). Αν γινόταν θεματικό πάρκο στο Πέραμα όπως συζητιότανε κάποτε (τύπου Disneyland σε μικρή κλίμακα) πιο πολύς κόσμος θα δούλευε, και θα είχαμε και αύξηση του τουρισμού και της εμπορικής δραστηριότητας. 38-42 ΑΤΟΜΑ??????
Περισσότερα στοιχεία για το κυάνιο και τους κινδύνους της τεχνολογίας του δεν γράφω, το θέμα είναι τεράστιο και πολύ τεχνικό. Βιβλιογραφία υπάρχει ένα σωρό και αν κάποιος ενδιαφέρεται, μιλάμε…
Η τεχνολογία προχωράει συνεχώς- μας πειράζει να περιμένουμε 3-5 χρόνια μέχρι να βρεθεί τεχνολογία καλύτερη από το κυάνιο για την παραγωγή του χρυσού; ΗΔΗ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ, οι οποίες δεν εφαρμόζονται ακόμη γιατί δε συμφέρουν στις μεγάλες μεταλλευτικές εταιρίες (βλέπε Prasad et al, 1991/2003, Poulin and Lawrence, 1999, κά). Γιατί βιαζόμαστε, ΓΙΑ ΤΙΣ 38 ΩΣ 42 ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΩΝ;;;;; (που θα οδηγήσουν σε απώλεια πολλαπλάσιων θέσεων σε άλλους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας…) ή για να προλάβουμε αλλαγή του μεταλλευτικού κώδικα; σημειώνω ότι η τεχνική ανάλυση της Eldorado επισημαίνει ότι έχει σημασία να προχωρήσει ΓΡΗΓΟΡΑ η διαδικασία, και συστήνει να ξεκινήσουν εργασίες πριν την αδειοδότηση για να πιέσουν τη διαδικασία!!! Επί λέξει, στο πεδίο «Recommendations» αναφέρεται: «The time taken for obtaining the necessary permits is a major risk in this project. The time allocated within the schedule is reasonable as far as present information dictates, but delays do have an impact on the project. In order to mitigate the potential risk of delay to the issue of the relevant permits caused by inadequate information, it is recommended that early stage engineering activities be undertaken to support the permit applications» !!!!!!!!!!!!!
Η εταιρία μπορεί να είναι καναδική, αλλά έχει μπει μια χαρά στο νόημα των διαδικασιών του ελληνικού δημοσίου….>>
