... κάποιες διαπιστώσεις, παρατηρήσεις και υπενθυμίσεις με αφορμή το επικείμενο νέο έτος που δεν διαφαίνεται ιδιαίτερα ρόδινο!
Στη Μ. Παναγία, στις Σκουριές και λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας σε χρυσό 0,8 γρ./τόνο μεταλλεύματος, η Εταιρεία, που αυτή τη φορά ονομάζεται Ελληνικός Χρυσός (ΕΧ), παρά τις προσπάθειες αποπροσανατολισμού και εφησυχασμού των
ντόπιων, είναι αναγκασμένη αφού λέει πως ενδιαφέρεται, να προχωρήσει στην ανάπτυξη του έργου με ανοιχτή εξόρυξη, δηλαδή στη διάνοιξη ενός κρατήρα
διαμέτρου άνω των χιλίων μέτρων και βάθους άνω των 400. Το αναπτυξιακό
σχέδιο της ΕΧ και κατά συνέπεια το αναπτυξιακό μας μέλλον θα ολοκληρωθούν με την κατασκευή των συνοδών έργων, του εργοστασίου εμπλουτισμού, των δύο λιμνών τοξικών τελμάτων 50 εκ. κυβ. μέτρων η καθεμία και ενός νέου βουνού από τα κατ’ ευφημισμόν στείρα που θα έχει έκταση 30 000 στρεμμάτα. Οι καταστροφικές επιπτώσεις μιας τέτοιας προσέγγισης θα είναι τεράστιες και αναπόφευκτες εφόσον βέβαια την αποδεχτούμε. Επιπτώσεις στο μικροκλίμα, στο τοπίο, στα νερά, στον αέρα, επιπτώσεις μη αναστρέψιμες, επιπτώσεις που δεν θα είμαστε σε θέση να εξαλείψουμε, αφού όπως υποστηρίζουν και διακεκριμένοι επιστήμονες “η μέχρι σήμερα επιστημονική γνώση μπορεί να συμβάλει μόνο στο μετριασμό αυτών”.
Γίνεται λοιπόν έντονη και αγωνιώδης η ανησυχία όταν αντιλαμβάνεται κανείς πως ένας τόπος όπως η Χαλκιδική, όμορφος, ζωντανός, εύφορος, με καλές κλιματικές συνθήκες, έχει μοναδική προοπτική ανάπτυξης, το ξεκοίλιασμα και την άμεση καταστροφή του από χρυσέμπορους και νταβατζήδες ή από την άλλη, την όλο και επιταχυνόμενη οικοπεδοποίηση και τσιμεντοποίηση χιλιάδων στρεμμάτων καμμένης ή καταπατημένης γης, όπως καταδεικνύουν τα σίλος των τεχνικών εταιρειών και τα μεσιτικά γραφεία που φυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Πάνω από εκατό χιλιάδες εξoχικές κατοικίες στη νότιο χαλκιδική, περισσότερα από πενήντα χιλιάδες αυθαίρετα, με ρυθμούς κατασκευής πάνω από 2500 νέα σπίτια χωρίς κατάλληλο πολεοδομικό σχεδιασμό κάθε χρόνο. Οι αρχές συνεχίζουν να αναζητούν τους υπεύθυνους για τις παραπάνω εγκληματικές ενέργειες. Το μαχαίρι για άλλη μιά φορά θα φτάσει βαθιά στο κόκκαλο. Βλαπτικότητα προφανώς δεν είναι μόνο τα μεταλλεία. Υπόγειοι και επιφανειακοί υδάτινοι πόροι, βιότοποι, ακτές και θάλασσες καταστρέφονται, δάση κατακαίγονται, λίμνες μολύνονται και αποξηραίνονται, χωματερές αναθυμιάζουσες διοξίνες, φυτρώνουν παντού και δεν ιδρώνει το αυτί κανενός. Η προστασία του περιβάλλοντος υπόκειται στις ανάγκες εξυπηρέτησης των δημόσιων έργων, των χρυσών επενδύσεων και των οικονομικίστικων μονοκαλλιεργειών (βλέπε τουρισμός).
Αυτό που μας παραξενεύει αλλά και μας εξοργίζει δεν είναι τόσο οι προθέσεις μιας εταιρείας, μικρής ή μεγάλης, εισηγμένης ή όχι στο χρηματηστήριο, με ή χωρίς οικολογικό προφίλ ούτε οι περιπαικτικές εκφάνσεις των υψηλόβαθμων διανοητών της ΕΧ ότι ο μόνος χαμένος από τη ματαίωση της προηγούμενης επένδυσης είναι δήθεν η τοπική κονωνία η οποία κατέχει, όχι επιστημονική, όχι καλλιτεχνική, αλλά “μεταλλευτική παιδεία” ή ακόμη καλύτερα ότι “η υλοποίηση της ολοκληρωμένης αναπτυξιακής πρότασης της ΕΧ θέτει τα θεμέλια για μια μακροχρόνια (πέραν της 30ετίας) βιώσιμη ανάπτυξη (πρόκειται για το νέο ορισμό της βιωσιμότητας) και ότι η υπάρχουσα αλλά και η εν δυνάμει μεταλλευτική δραστηριότητα συνέβαλαν τάχα τα μέγιστα στη διατήρηση του πανέμορφου χαλκιδικιώτικου τοπίου”. (εννοούν προφανώς την παραλία Στρατωνίου, το Καρακόλι, τις Σκουριές, τη Γερακινή και άλλα). Εταιρείες είναι ό,τι θέλουν λένε. Δεν ξέρουμε ποιός βαθυστόχαστος συλλογισμός οδήγησε στο παρακάτω συμπέρασμα το γεν.γραμ. του Υπουργείου Ανάπτυξης (ΥΠΑΝ) της προηγούμενης κυβέρνησης Καραμανλή πως “είναι γνωστό ότι τα κοιτάσματα απαντώνται σε περιοχές όπου οι δυνατότητες άλλου είδους ανάπτυξης είναι περιορισμένες”. Μας προβληματίζει η στάση και η λειτουργία του κράτους και των τοπικών αρχών, δημοτικών και νομαρχιακών. Μας προβληματίζει ευκολία δηλαδή με την οποία εκχωρούν δημόσια γη, τα τεχνάσματα που χρησιμοποιούν για να αποχαρακτηρίσουν αυτή τη γη καθώς και η ευκολία αδειοδότησης δραστηριοτήτων που είναι απόλυτα σίγουρο πως δε θα καταφέρουν, ακόμη και αν το επιθυμούν πραγματικά, να σεβαστούν κανένα περιβαλλοντικό κριτήριο λόγω της φύσης της ίδιας της αδειοδοτημένης δραστηριότητας. Μας προβληματίζουν όλες αυτές οι αποφάσεις που παίρνονται ερήμην της τοπικής κοινωνίας και παρά τη δεδηλωμένη αντίθεσή της. Είναι επίσης εντυπωσιακή η αμβλύνοια και κυρίως η ευθυνοφοβία των τοπικών παραγόντων όταν τους δίνεται η ευκαιρία να προτείνουν λύσεις σχετικά με τη μελλοντική ανάπτυξη του υποτιθέμενου τόπου τους. Αναφερόμαστε στη διαχείριση από μέρους των δήμων μας, Σταγ-Ακ, Παναγίας κ Αρναίας, του ΓΠΣ και του Ειδ. Χωρ. Σχεδιασμού για τον τουρισμό. Πρόκειται για σχεδιασμούς και πρωτοβουλίες που αφορούν στις βασικές οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες που θα αναπτυχθούν θεωρητικά στους ενδιαφερόμενους δήμους για την επόμενη 20ετία και που πραγματοποιούνται χωρίς κανενός είδους ενημέρωση προς τους πολίτες/δημότες, κανενός είδους συμμετοχή ή επεξεργασία από τους τελευταίους. Κινήσεις άτολμες, υποκριτικές, στη λογική του αντισταθμιστικού οφέλους δηλ της εξαγοράς, της εργολαβικής εμμονής και του όλα για πούλημα. Ας αναλογιστεί κανείς το πώς διαχειρίζονται το θέμα των ανοιχτών χωματερών, αναζητώντας όχι οριστικές λύσεις μέσω της ανακύκλωσης και της μείωσης του όγκου των σκουπιδιών, αλλά προσπαθώντας να καρπωθούν τα απομεινάρια του 3ου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (ΚΠΣ) για τη δημιουργία των ΧΥΤΑ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμάτων). Κατά την αποψή τους είναι ίδιον του πολιτισμού και του είδους μας να παραχώνουμε τις ακαθαρσίες μας.
H συγκεκριμένη λύση, του Επενδυτικού Σχεδίου Ανάπτυξης (ΕΣΑ) της ΕΧ όπως και αυτές της τουριστικής τσιμεντοβιομηχανίας, είναι λύσεις ολοκληρωτικές και μη αναστρέψιμες. Είναι λύσεις τελικές όσον αφορά στους “ιθαγενείς”. Αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη διερεύνησης λύσεων μέσα από την ενημέρωση (όχι βέβαια από τα επίσημα ΜΜΕ των μεγάλων συμφερόντων), την ανταλλαγή ιδεών, τον ανοιχτό διάλογο, τη δημιουργία σχέσεων συνεργασίας, την ώριμη σκέψη, την υπέρβαση της λογικής της αρπαχτής, την υπέρβαση της δημοσιοϋπαλληλικής κυριαρχίας. Δεν αρκούν οι μερικές και πρόχειρες αποφάσεις των δημοτικών συμβουλίων περί εναντίωσης στην ανοιχτή εξόρυξη και αποδοχής της υπόγειας εκμετάλλευσης, γιατί απλά οι καταστροφές θα συνεχίσουν να είναι τεράστιες αν όχι μεγαλύτερες όπως ομολογούν ανώτατα στελέχη της εταιρείας. Δεν πείθουν οι προτάσεις τους για τον ειδικό Χωροταξικό σχεδιασμό για τον τουρισμό όταν προβλέπουν μαζί με την ανάπτυξη αγροτουριστικών μονάδων την ασφαλτόστρωση του βουνού ή την κατασκευή γηπέδων γκόλφ. Απαρχή για την εξεύρεση ουσιαστικών λύσεων μπορεί να είναι μόνον ο Αποχαρακτηρισμός της περιοχής από μεταλλευτική και η απαίτηση από τον κύριο υπεύθυνο, το ελ κράτος, να αποκαταστήσει τις μέχρι τώρα ζημιές. Χιλιάδες τόνοι χρυσοφόρων συμπυκνωμάτων, αξίας μεγαλύτερης των 120 εκ ευρώ, εκχωρήθηκαν αντι πυνακίου φακής.
Πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική πρόταση, δεν τίθεται θέμα εναλλακτικής πρότασης, όταν αυτή η πρόταση δεν είναι αποκύημα των ζυμώσεων, του διαλόγου και της αντιπαράθεσης των άμεσα ενδιαφερομένων. Όπως έχουμε τονίσει και άλλες φορές, άμεσα ενδιαφερόμενοι κατά τη γνώμη μας δεν είναι οι τυχάρπαστοι και υπερχρεωμένοι δήθεν επιχειρηματίες αστικής συνήθως προέλευσης με τις φαστ φούντ, και ξενυχτάδικες αυθαιρεσίες τους, ούτε και οι διάφοροι αυτόκλητοι σωτήρες, οι σωτήρες οραματίζονται, άλλοι πηγαίνουν στις τρύπες.
Δεν μας ενδιαφέρει να ανταποκριθούμε σε προκατασκευασμένες προτάσεις με όσο βαρύγδουπους ή εκκωφαντικούς επιθετικούς προσδιορισμούς και αν συνοδεύονται, περί αειφόρου, βιώσιμης, ήπιας ή παράλληλης ανάπτυξης. Οικονομική ανάπτυξη σε όλες τις γλώσσες σημαίνει άγριος καπιταλισμός. Ειναι πλάνη η βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς Ηθική της βιωσιμότητας που με τη σειρά της δεν μπορεί να καλλιεργηθεί χωρίς την ανασύσταση του κοινωνικού ιστού και τη συγκρότηση ενός νέου κοινωνικού φαντασιακού. Είναι αφέλεια να πιστεύει ή να υποστηρίζει κανείς πως η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού θα αποφέρει οποιοδήποτε όφελος στις τοπικές κοινωνίες, γιατί η εκκλησία ΑΕ δεν ανταπέδωσε τίποτα στις τοπικές κοινωνίες, ούτε στη Μ. Παναγία με τα τόσα χρόνια προσκυνηματικού τουρισμού, ούτε στην Ουρανούπολη ή στην Τορώνη όπου συνεχίζει να διεκδικεί γη και ύδωρ σαν να μην έφτανε η μισή ελλάδα που βρίσκεται υπό την κατοχή της.
Δεν πιστεύουμε ότι στην προκειμένη οι χαλκιδικιώτες διακατέχονται από αυτοκαταστροφικές τάσεις αν και αυτό είναι σύνηθες σύγχρονο φαινόμενο. Πιστεύουμε όμως πως κάποιες τάσεις και συμπεριφορές καθορίζονται με κατηγορηματικό τρόπο από τις εκάστοτε κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες και από τον οικονομικό και συναισθηματικό εγκλωβισμό των εμπλεκόμενων και κυρίως των ασθενέστερων οικονομικά κατηγοριών, των εργατών και των παραγωγών. Αυτών που παρά τις υποσχέσεις για ανάπτυξη και τα τόσα επιτεύγματα της ελληνικής οικονομίας παραμένουν όμηροι της εργασιακής ανασφάλειας και της λειτουργικής ανεργίας. Αυτοί όπως και κάθε άλλος κριτικά σκεπτόμενος κάτοικος της περιοχής, καλούνται να ανατρέξουν στην πολύ σύγχρονη ιστορία τους και να αναλογιστούν ποιο και πόσο είναι το κοινωνικό, ψυχικό αλλά και οικονομικό κόστος που έχουν επωμισθεί, ευελπιστώντας στη μεγαλοκαρδία και ανοιχτοχεριά των προγενέστερων εταιρειών και στα οράματα των παρατρεχάμενων.
Αυτά ως βασική διαπίστωση. Κλείνοντας όμως θέλουμε να επιστήσουμε την προσοχή και σε άλλες δυο διαπιστώσεις που αν και κατά ένα μεγάλο μέρος είναι συνέπειες της πρώτης δεν μας επιτρέπουν να σκεφτούμε πως η κόλαση ειναι απλά και μόνο οι άλλοι...
Αναφερόμαστε αρχικά στις σχέσεις μεταξύ των τοπικών κοινωνιών. Σχέσεις που κατά το μάλλον διαμορφώθηκαν στο παρελθόν υπό την επίδραση της σκιάς της ΑΕΕΧΠ & Λ. Σχέσεις ανταγωνιστικές, σχέσεις καχυποψίας, μνησικακίας και εσωστρέφειας. Σχέσεις που μας οδήγησαν στη σκέψη πως ό,τι βλάπτει το διπλανό μας δεν είναι, κατά ένα μαγικό τρόπο, βλαπτικό και για μας. Παλιότερα, για τη συγκεκριμένη επένδυση κάποιοι αποφαίνονταν ότι πρέπει να γίνει όπου υπάρχει κοινωνική συναίνεση, λές και ο αέρας ή το νερό να μπορούν να περιοριστούν από τα τοπικά όρια ή από τα άκρως τοπικιστικά κολλήματα. Σκεφτόμαστε και λειτουργούμε ακόμη με βάση τα κατάλοιπα και τις αντιδράσεις που είχε η διαχείριση της περιοχής από τον Μποδοσάκη. Ας γίνει ό,τι γίνει αρκεί να μη γίνει στο σπίτι μας. Κι αν πάλι γίνει στο σπίτι μας δεν πειράζει, η εταιρεία πληρώνει καλά.
Από την άλλη παρατηρούμε τη δυσλειτουργία ή και αποτυχία των τοπικών οριζόντιων κινητοποιήσεων καθώς δεν καταφέρνουν ή δε θέλουν ουσιαστικά να επεξεργαστούν ένα πραγματικά εναλλακτικό πρόταγμα. Να διερευνήσουν δηλαδή το ενδεχόμενο μιας κοινής, των Μαδεμοχωρίων, προοπτικής. Πολύ πιθανόν να οφείλεται, να είναι αποτέλεσμα, του μονοδιάστατου αυτών των αγώνων και των κινητοποιήσεων, είτε πρόκειται για απεργίες και εργατικές διεκδικήσεις είτε για απλές επικαιροποιημένες περιβαλλοντικές κινητοποιήσεις. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι το περιβαλλοντικό πρόβλημα είναι ρητά κοινωνικο/πολιτικό και δεν επιδέχεται μερικές ή τυχοδιωκτικές προσεγγίσεις.
Πιστεύουμε πως το εντοπισμένο κοινό πρόβλημα είναι μια καλή αφορμή για την έναρξη πραγματικού κοινωνικού διαλόγου, για τη δημιουργία μιας νέας κοινωνικότητας. Είναι ευκαιρία το θέμα να μπεί συνολικά! Γιατί θέλουμε να πιστεύουμε ότι αξίζουμε κάτι καλύτερο και πως είμαστε και ικανοί για κάτι καλύτερο. Μόνο η δράση μας, η δραστηριοποίησή μας, το ενδιαφέρον μας μπορεί να επιφέρει μια κάποια αλλαγή. Πρώτα απ’ όλα σε τοπικό/κοινωνικό και γιατί όχι και σε γενικότερο πολιτικό επίπεδο. Να γίνουμε ένας τόπος που χαρακτηρίζεται από τη δημιουργικότητά του και όχι απ’ την απελπισία του. Δεν είναι θέμα δεξιάς ή αριστεράς, όλοι γνωρίζουμε ότι και μετά τις τελευταίες εκλογές δεν έχει αλλάξει τίποτα. Αυτό που νοσεί είναι το συγκεκριμένο πολιτικό-πελατειακό σύστημα μέσα στο οποίο βρισκόμαστε όλοι μας. Η αδράνειά μας, η απάθειά μας μπορεί να είναι τελικά συνενοχή.
